Βρετανική συνδρομή στην ίδρυση της Ελληνικής Ναυτικής Αεροπορίας. Πρώτες στολές.

Του Ηλία Μεταξά

Οικονομικού Αξιωματικού ΕΝ

Η Ναυτική Αεροπορία μας κατ’ ουσίαν αρχίζει εις τις 24-01-1913 όταν το Υδροπλάνο “Ναυτίλος” πέταξε με Χειριστή τον Υπολοχαγό Μηχανικού Μιχαήλ ΜΟΥΤΟΥΣΗ (1885-1956) και Παρατηρητή τον Σημαιοφόρο Αριστείδη ΜΩΡΑΪΤΙΝΗ (1891-1918) στην πρώτη παγκοσμίως επιχειρησιακήν απoστολή Ναυτικής  Συνεργασίας.

Όμως, οι πρώτες παγκοσμίως Στρατιωτικές Αεροπορικές επιχειρήσεις έγιναν εις την Λιβύη κατά τον Ιταλό-Τουρκικό Πόλεμο 29/09/1911– 18/10/1912. Ένας Ιταλός είχε πετάξει πάνω από τις Οθωμανικές γραμμές  εις τις 23-10-1911 εκτελώντας πολεμικήν αναγνώριση. Την 01-11-1911 ένας άλλος εβομβάρδισε τις  θέσεις τους. Συνολικώς είχαν χρησιμοποιήσει 9 Αεροσκάφη και 2 Αερόπλοια.   

H δική μας τυπικώς ξεκίνησε με τον Νόμο 257/20-4-1914 “Περί συστάσεως Σώματος Αεροπόρων Β.Ν.”, ο  οποίος εδημοσιεύθη στο Φ.Ε.Κ. 121/02-05-1914. Με λίγα λόγια έχουμε το επίτευγμα να προηγούμεθα  των Βρετανών κατά 2,5 μήνες. Υπενθυμίζουμε  ότι η δική τους R.N.A.S. συνεστήθη επισήμως  ως ξεχωριστή Υπηρεσία την 01-07-1914 .

Ακολούθησαν και άλλοι Ελληνικοί Νόμοι όπως : O Νόμος 788/28-08-1917 “Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Νόμου 257”. Ο Νόμος 1315 “Περί συγκροτήσεως και αναδιοργανώσεως της Ναυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας”. Ο Νόμος 2214/23-06-1920 “Περί Ναυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας”. Το Νομοθετικό Διάταγμα της 20-09-1926 “Περί Ναυτικής Αεροπλοϊας” καθώς και τα Eκτελεστικά Διατάγματα που ακολούθησαν διά την ενεργοποίηση των ως άνω Νόμων.

Ο  Ελληνικός Νόμος  προέβλεπε  ότι Διοικητής της  θα μπορούσε να  είναι και Βρετανός  Αξιωματικός  προερχόμενος από την εδώ υπάρχουσα Βρετανική Ναυτικήν Εκπαιδευτικήν Αποστολή. Αρχηγός  ήταν ο Αντιναύαρχος Mark Edward  Frederick KERR (1864-1943). Ταυτοχρόνως ήταν Αρχηγός και Γενικός Επιθεωρητής του Ελληνικού Στόλου και των Ελληνικών Ναυτικών Ιδρυμάτων. Επί  πλέον ήταν και Ναυτικός Σύμβουλος της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Την σύσταση της Ελληνικής Ναυτικής  Αεροπλοΐας υπέδειξε και φυσικά οργάνωσε ο ίδιος ο M.Ε.F. KERR.

Ως  πρώτος Διοικητής  του Ελληνικού « Ναυτικού Αεροπορικού Σώματος» (Ν.Α.Σ.) ωρίσθη ο Αυστραλός  Υποπλοίαρχος της R.N.A.S. Collyns  Price PIZEY (1883-1915). Ταυτοχρόνως ήταν και ο μοναδικός Εκπαιδευτής της, του είχε απονεμηθεί τιμητικώς  και  ο Ελληνικός βαθμός  του Αντιπλοιάρχου. Εις τις 26-10- 1914 έγινε με  πανηγυρική τελετή  η  απονομή των Πτυχίων Χειριστού εις την Βάση της Ελευσίνας των  τριών  πρώτων Ιπταμένων τους οποίους είχε εκπαιδεύσει  ο C.P. PIZEY. Οι δύο ήσαν οι Μάχιμοι Ανθυποπλοίαρχοι (εκ  Σ.Ν.Δ.) Αρ. ΜΩΡΑΪΤΙΝΗΣ και Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ο τρίτος ήταν  ο Οικονομικός Αξιωματικός Ν. ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ. Την τελετή έκλεισε πετώντας ο ίδιος ο M. KERR ο οποίος είχε  εκπαιδευθεί  Πιλότος  σε ηλικία 50 ετών, από τον C.P. PIZEY.

Ο τελευταίος  απεβίωσε στην Ελλάδα εξ  αιτίας  πυρετών στις 11-6-1915 και ετάφη στο Α΄ Νεκροταφείον Αθηνών. Στην επιτύμβια πλάκα του  είδαμε χαραγμένο το  όνομα του και τον πραγματικό βαθμό του, Flight Lieutenant R.Ν. δηλαδή Ιπτάμενος Υποπλοίαρχος  Β.Ν.  Όμως από  της ιδρύσεως της R.A.F. και εντεύθεν εσήμαινε  Σμηναγός, διότι  η Αεροπορία  τους  υιοθέτησε τελείως διαφορετικές ονομασίες βαθμών από εκείνες του Στρατού, που δυστυχώς κάνουν όλες οι Πολεμικές Αεροπορίες του Κόσμου, ως προαναφέραμε. Ειρήσθω εν παρόδω, ότι ο τάφος του αειμνήστου Φιλέλληνος C.P. PIZEY  είναι ξεχασμένος και εγκαταλελειμένος εις θλιβεράν κατάστασιν. Είναι υποχρέωσις μας να μεριμνήσωμεν περί αυτού, φυσικά εν συνεργασία με την Πρεσβεία της φιλικής και συμμαχικής μας Αυστραλίας.

Τον Collyns Price PIZEY διεδέχθη  ο Υποπλοίαρχος  (πλέον)  Αρ. ΜΩΡΑΪΤΙΝΗΣ. Η ανάπτυξη του Ν.Α.Σ. σταμάτησε  στα  μέσα του 1915 λόγω αναχωρήσεως της Βρετανικής Ναυτικής Αποστολής ένεκα (κυρίως) των πολιτικών κρίσεων  και του Διχασμού, αλλά  και  της  οικονομικής  δυσπραγίας. Όμως, ξαναγύρισαν το 1917 με Αρχηγό τον Υποναύαρχο Francis Clifton BROWN (1874-1963), μάλιστα έλαβε και παράσημο. Επί κεφαλής του Τεχνικού Τμήματος την περίοδο 1918 – 22 ήταν ο Νοτιό-Αφρικανός Αντιπλοίαρχος John WESTON (1872-1950). Ήταν εκ  των πρωτοπόρων εις τα αερόστατα και εις τα  αεροπλάνα. Είχε συνεργασθεί εις την Γαλλία με τους αδελφούς FARΜΑΝ, τον Ηenri (1874-1958) και τον Maurice (1878-1964), οι  οποίοι κατεσκεύαζαν τότε  τα πασίγνωστα αεροπλάνα τους. Μετά κατετάγη εις το Bρετανικό R.N.A.S. Όταν έφθασε στην Ελλάδα η Κυβέρνησις του απένειμε τον βαθμό του επιτίμου Υποναυάρχου  του Ελληνικού  Β.Ν.

Οι Αεροπόροι του Ναυτικού μας φορούσαν τις κανονικές βαθυκύανες στολές τους με ένα διακριτικόν  έμβλημα εις το δεξιό μέρος του στήθους, το γνωστό “Κηρύκειον του Ερμού”. Δηλαδή την Χρυσή Ράβδο του Αγγελιαφόρου με τις δύο μικρές πτέρυγες εκατέρωθεν αυτής. Μεταγενεστέρως αυτό το ήλλαξαν, δυστυχώς δεν κατέστη δυνατόν να  εξακριβώσουμε την ακριβήν ημερομηνία. Έτσι φόρεσαν εις το αριστερό μέρος του στήθους μία μικρή “Πουλάδα” προφανώς μεταλλική. Αυτή  είχε περίπου το σχήμα του αετού που κοσμεί τα Δίκωχα Βρετανικού τύπου που φορούν μέχρι σήμερα οι Αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας μας. Σε ωρισμένες παλαιές απεικονίσεις κάποιοι εξακολουθούν να φορούν εις την δεξιά πλευρά του στήθους το νέο τους έμβλημα. Εναλλακτικώς  μπορούσαν  να φορέσουν, προφανώς μιμούμενοι πάλι τους Βρετανούς Εκπαιδευτάς τους, και την χακί “Service Dress” παρομοίαν με  εκείνη των Αξιωματικών του Βρετανικού  Στρατού. Αυτή  εφέρετο με  ίσιο παντελόνι και  απλά υποδήματα. Επίσης  μπορούσαν να φορέσουν και  περισκελίδα τύπου “Κυλότ” ιππασίας, οπότε τα κάτω  άκρα εκαλύπτοντο με καννάβινες τυλιχτές περικνημίδες, αυτές που φορούσαν τότε οι Στρατιώτες μας και μέχρι το 1941 που τις ονομάζαμε “Γκέτες”. Ημιενδρομίδες (κοντα αρβυλάκια) ή ακόμη και ολόκληρες δερμάτινες μπότες. Τα γαλόνια εις τα μανίκια δεν ήσαν φτιαγμένα με χρυσά σειρίτια, αλλά  από υφαντές κορδέλλες  φαιοκιτρίνου χρώματος. Όσον αφορά τα επώμια ήσαν τα κανονικά του Ναυτικού μας.