ΚΡΗΤΗ-ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ 1945

Του Σήφη Μανουσογιαννάκη Αντιναυάρχου ΠΝ (ε.α.)

Αφορμή για την συγγραφή αυτού του κειμένου μου έδωσε η ανάγνωση μερικών άρθρων στο διαδίκτυο αλλά κυρίως η ανάγνωση του βιβλίου της Μάρως Δούκα « Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ». Το κυρίαρχο ερώτημα που προέκυπτε ήταν γιατί Γερμανικά στρατεύματα παρέμειναν στην Κρήτη από τότε που απελευθερώθηκε η υπόλοιπη Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1944 μέχρι τον Μάιο του 1945 διατηρώντας όλο τον οπλισμό τους και συμπεριφερόμενοι ως στρατός κατοχής.

Κατά την διάρκεια του πολέμου ο αντιχιτλερικός συνασπισμός πρόβαλε τον αγώνα του ως απελευθερωτικό και δίκαιο έναντι του κατακτητικού και ληστρικού πολέμου της Γερμανίας, Ιαπωνίας, Ιταλίας και των δορυφόρων τους εις βάρος των άλλων λαών. Στην ουσία ο πόλεμος αυτός έμελλε να αποδειχθεί ως σύγκρουση των ισχυρών για την κυριαρχία τους πρώτα στον Ευρωπαϊκό χώρο και ύστερα στον παγκόσμιο. Η μεταπολεμική πορεία της ανθρωπότητας έρχεται να επιβεβαιώσει, ως αποτέλεσμα, τα αίτια της έκρηξής του.

Το 1944 είχε γίνει πλέον φανερό ότι η Γερμανία θα έχανε τον πόλεμο. Η προέλαση των Σοβιετικών προς δυσμάς και νότια απειλούσε σοβαρά τα Γερμανικά στρατεύματα των Βαλκανίων. Η κατάσταση στην Ελλάδα αρχίζει να περιπλέκεται. Η Αγγλία φοβάται μήπως η Ελλάδα διολισθήσει μεταπολεμικά σε κομουνιστική επιρροή, κατάσταση, που θα απειλούσε τα ζωτικά της συμφέροντα. Άλλωστε διαχρονικός στρατηγικός στόχος των Άγγλων για την Ελλάδα ήταν η διατήρηση της Αγγλικής επιρροής στον Ελληνικό χώρο, ώστε να διασφαλίζονται στο διηνεκές τα συμφέροντα της Αυτοκρατορίας στην ανατολική Μεσόγειο. Το πολιτικό σκηνικό το οποίο οι Άγγλοι θέλουν να διαμορφώσουν και να επιβάλουν προβλέπει την επιστροφή του ανεπιθύμητου για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων Βασιλιά Γεωργίου, προσώπου όμως ιδιαίτερης προσήλωσης στις Αγγλικές επιδιώξεις και απολύτου εμπιστοσύνης για τον Τσόρτσιλ. Γράφει ο ταξίαρχος Έντυ Μάερς στο έργο του “Ελληνική Περιπλοκή ότι σύμφωνα με τις πολιτικές οδηγίες που έλαβε τον Απρίλιο του 1943 «Ο Βασιλεύς της Ελλάδος Γεώργιος είναι και θα εξακολουθήσει να θεωρείται ο νόμιμος Ανώτατος Άρχων του Ελληνικού Κράτους μέχρι της στιγμής κατά την οποίαν το Ελληνικό Σύνταγμα τυχόν θα ετροποποιήτο ως αποτέλεσμα της ελευθέρας εκφράσεως της θελήσεως του Ελληνικού λαού υπό συνθήκας ηρεμίας. Η Βρετανική Κυβέρνηση οφείλει προφανώς στον Βασιλέα της Ελλάδος μεγάλη ευγνωμοσύνη διότι παρέμεινε σταθερά πιστός Σύμμαχος ιδίως κατά το 1941 οπότε αν η Ελλάς συνθηκολογούσε θα απέφευγε την κατάληψη της μικράς χώρας της από τας Γερμανικάς ορδάς».

Οι πολεμικές ενέργειες των Άγγλων συντονίζονταν από ένα πολυσύνθετο πλέγμα υπηρεσιών και ήταν –το Υπουργείο Αμύνης, το Υπουργείο Εξωτερικών, η Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων (SΟΕ) οι αρχηγοί του Επιτελείου και οι υφιστάμενοι τους. Πολλές φορές διαπιστώθηκαν ασυμφωνίες μεταξύ των φορέων αυτών που αφορούσαν μόνο σε θέματα τακτικής. Δεν παρεξέκλιναν όμως από τον στρατηγικό στόχο. Η SOE (Special Operations Executive) δημιουργήθηκε το 1940 μετά την καταστροφή στην Δουνκέρκη και είχε ως αποστολή το σαμποτάζ και την ανατρεπτική δράση στις κατεχόμενες από τους Γερμανούς χώρες καθώς και την ενίσχυση των ανταρτικών και των κινημάτων αντίστασης των χωρών αυτών. Οπωσδήποτε η αποστολή αυτή προϋπέθετε και πολιτικές κατευθύνσεις. Γι’αυτό ακριβώς τον λόγο πράκτορες της SΟΕ στάλθηκαν και στην χώρα μας κατά την διάρκεια της κατοχής. Από τις αρχές του 1944 εντάθηκε η πολιτική τους δράση.

Σε’ αυτή την περίοδο οι Άγγλοι ενέτειναν τις προσπάθειες τους ώστε να εξασφαλίσουν μια ισορροπία δυνάμεων στην Ελλάδα όταν θα αποχωρούσαν οι Γερμανοί καθώς δεν ήταν καθόλου βέβαιοι ότι το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ θα επέτρεπαν την επιστροφή της κυβέρνησης Παπανδρέου από την Αίγυπτο. Η γιγάντωση του ΕΑΜ που ελεγχόταν πλήρως από το ΚΚΕ δεν δημιουργούσε ευνοϊκές προοπτικές για τους Εγγλέζους. Στα μέσα του 1944 έγιναν ορισμένες επαφές ανάμεσα σε βρετανούς πράκτορες και διοικητές γερμανικών στρατιωτικών μονάδων στην Ελλάδα που έδειχναν διατεθειμένοι να παραδοθούν. Γράφει ο Lars Baerentzen στο Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1940-1950 ΕΝΑ ΕΘΝΟΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ «Μια έκθεση που συντάχθηκε στο στρατηγείο της Force 133 (SOE) στις 13 Αυγούστου περιγράφει τρεις τρόπους ενεργείας. Αφού( η έκθεση) αναλύει το θέμα της παράδοσης των Γερμανών με ή χωρίς επακόλουθη εκκένωση αναφέρεται στον τρίτο τρόπο ως εξής: « μια μυστική συμφωνία, με την οποία οι Γερμανοί διοικητές δέχονται να διατηρήσουν το statusquo και να υπακούουν στις διαταγές μας. Πλεονεκτήματα: Καμία αλλαγή στην εσωτερική κατάσταση της Ελλάδας. Ομαλή μετάβαση της εξουσίας στους Συμμάχους στην κατάλληλη στιγμή. Δυνατότητα αμέσου ελέγχου των ελληνικών υποθέσεων. Αυξημένες διευκολύνσεις για πληροφορίες. Μειονεκτήματα: Δυσκολία να διαφυλαχθεί η μυστικότητα. Πολιτικές επιπτώσεις αν η συμφωνία γίνει γνωστή: Ζημιά στην προπαγάνδα». Το έγγραφο τελειώνει με την ακόλουθη παρατήρηση: «Εννοείται ότι αν δεν υπήρχε αντίρρηση να αποκτήσει το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ τα όπλα και το πολεμικό υλικό των γερμανικών μονάδων που παραδίδονται θα μπορούσαν να βρεθούν άλλοι και απλούστεροι τρόποι δράσης».

Στις αρχές του Σεπτέμβρη 1944 άρχισε η απαγκίστρωση του Γερμανικού στρατού από τα νησιά του Αιγαίου την Κρήτη και την Πελοπόννησο με κατεύθυνση προς βορρά. Η περίπτωση απελευθέρωσης της Πελοποννήσου είναι χαρακτηριστική και οπωσδήποτε επηρέασε τις εξελίξεις. Οι Γερμανικές δυνάμεις κατά την αποχώρηση τους κατέστρεψαν σιδηροδρομικές γραμμές και γέφυρες αφήνοντας όμως μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού, όπλα και τρόφιμα, για τα Τάγματα Ασφαλείας. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών ο ΕΛΑΣ επετέθη και με αιματηρές μάχες και μαζικές εκτελέσεις ,διέλυσε τα Τάγματα Ασφαλείας και κυριάρχησε στην Πελοπόννησο.

Στην Κρήτη τα στρατεύματα κατοχής συγκεντρώθηκαν στα Χανιά με σημεία αναχωρήσεως την Σούδα και το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Η αναχώρηση τους γινόταν αεροπορικώς αλλά και με καΐκια και πλοία.. Ξαφνικά και ενώ είχαν φύγει οι 50000 από τις 67000χιλ. Γερμανοιταλών της Κρήτης η φυγή διακόπηκε γιατί τα Γερμανικά αεροπλάνα καταστράφηκαν από τους Άγγλους στα αεροδρόμια της ηπειρωτικής Ελλάδας .Οι απομείναντες περί τις 17000 (11800 Γερμανοί και 4700 Ιταλοί) υπό τον Υποστράτηγο Μπέντακ (Hans Georg Benthack) αναπτύχθηκαν στην παραλιακή λωρίδα που είχε μήκος 65 χιλ. από Γιωργιούπολη μέχρι Πλακάλωνα Κισσάμου και βάθος 16χιλ. προς νότο. Την λωρίδα αυτή ονόμασαν ΟΧΥΡΑ ΘΕΣΗ ΚΡΗΤΗΣ . Γερμανικά στρατεύματα δεν απομακρύνθηκαν επίσης από τα Δωδεκάνησα που ήταν τότε υπό Ιταλική κατοχή παρά το γεγονός ότι με καταδρομικές ενέργειες ο Ιερός Λόχος είχε αποβιβαστεί σ’ αυτά. Τον Μάιο 1945 που οι Γερμανοί συνθηκολόγησαν και παρά τις Ελληνικές προσδοκίες, οι Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις απομακρύνθηκαν από τα Δωδεκάνησα σε αναμονή των αποφάσεων της τελικής διασκέψεως για την ειρήνη. Οι Δωδεκανήσιοι θα έπρεπε να περιμένουν έως το 1947 για την ενσωμάτωση τους στην Ελλάδα.

Η φυγή των Γερμανών από την Κρήτη αλλά και από όλη την Ελλάδα ήταν μαζική και ανεμπόδιστη από τις δυνάμεις των Άγγλων. Όπως προέκυψε μεταγενέστερα είχε συναφθεί Αγγλογερμανική συμφωνία με αντάλλαγμα την παράδοση από τους Γερμανούς της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης αμαχητί. Να, πώς περιγράφει το γεγονός ο Άλμπερτ Σπέερ υπουργός της Πολεμικής και Βιομηχανικής Παραγωγής του Χίτλερ σε συνέντευξη του στον Β.Μαθιόπουλο που είχε δημοσιευτεί στο “Βήμα” στα 1976 (το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του ίδιου “Ο Δεκέμβριος του 1944”): “Είμαι αυτήκοος μάρτυρας ενός γεγονότος, που μας είχε προκαλέσει πολύ μεγάλη εντύπωση το φθινόπωρο του 1944. Θυμάμαι συγκεκριμένα ότι ο στρατηγός Γιόντλ, αρχηγός του Γενικού (γερμανικού) Επιτελείου, ήρθε μια μέρα και μου ανέφερε ότι επήλθε συμφωνία σε υψηλό επίπεδο μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας, που αφορούσε την Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή, πρωτοφανής μέχρι τότε και όπως γνωρίζω ΜΟΝΑΔΙΚΗ σε όλο τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, αφορούσε – όπως, τουλάχιστον, μου είπε ο Γιόντλ – την εκκένωση της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα χωρίς βρετανική ενόχληση. Η συμφωνία αυτή έγινε στη Λισσαβόνα και το ποιος είχε την πρωτοβουλία δεν ξέρω, αλλά πιστεύω ότι δεν έγινε σε διπλωματικό επίπεδο, αλλά πολύ ψηλότερα, για να μην υπάρξουν ακριτομυθίες. Η πληροφορία για το περίεργο αυτό “τζέντλεμαν αγκρίμεντ” μεταξύ Λονδίνου και Βερολίνου προκάλεσε σε όσους το έμαθαν κατάπληξη. Και, πράγματι, οι Άγγλοι την τήρησαν. Τα γερμανικά πολεμικά και μεταγωγικά σκάφη φορτώθηκαν στρατό από τα ελληνικά νησιά – που εκκένωσαν – πέρασαν, το φθινόπωρο του 1944, ανενόχλητα μπροστά από τα μάτια των Βρετανών και ανάμεσα από τα βρετανικά υποβρύχια στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Το τίμημα της συμφωνίας, κατά τη γνώμη μου, ήταν να παραχωρήσουν οι Γερμανοί τη Θεσσαλονίκη στους Άγγλους αμαχητί και μ’ αυτόν το τρόπο η Ελλάδα να περιέλθει στο δυτικό στρατόπεδο. Και, βέβαια, ο Χίτλερ θα διατηρούσε ανέπαφες τις δικές του δυνάμεις, που κατείχαν το ελληνικό χώρο. ).

Στις 7 Οκτωβρίου 1944 αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο οι πρώτες Αγγλικές στρατιωτικές δυνάμεις. Τα Γερμανικά στρατεύματα αποχώρησαν από την Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου. Η Ελληνική κυβέρνηση έφθασε στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου και ανέλαβε τα καθήκοντα της. Όλη η Ελλάδα εκτός της λωρίδας από την Γεωργιούπολη μέχρι το Καστέλι Κισάμου που ονομαζόταν ΟΧΥΡΑ ΘΕΣΗ ΚΡΗΤΗΣ και κατείχαν ακόμα οι Γερμανοί είχε απελευθερωθεί. Τα ανταρτικά στρατιωτικά σώματα που ανήκαν στην εθνικόφρονα ΕΟΚ αλλά κατά μέγα μέρος στον EΛΑΣ συνέχισαν τις αψιμαχίες με τους Γερμανούς. Γράφει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γ.Μαργαρίτης Ο ΕΛΑΣ μόλις συγκέντρωσε τις δυνάμεις του άρχισε να πιέζει τις Γερμανικές γραμμές. Στις μάχες αποδείxτηκε ότι οι αντάρτες δεν ήταν σε θέση να απειλήσουν τους ισχυρά εξοπλισμένους και περιχαρακωμένους Γερμανούς. Σε μια απελπισμένη κίνηση έγινε προσπάθεια να οργανωθεί στην Αθήνα – με πρωτοβουλία του ίδιου του γραμματέα του ΚΚΕ, Γιώργη Σιάντου – εκστρατευτικό σώμα του ΕΛΑΣ για την Κρήτη κάτω από τις διαταγές του Βαγγέλη Παπαδάκη του «Καπετάν Λευτεριά» που καταγόταν από το νησί. Οι εκρηκτικές εξελίξεις στη Αθήνα και το ξέσπασμα των Δεκεμβριανών – που προκάλεσαν συγκρούσεις και στην Κρήτη – ακύρωσαν όλα αυτά τα σχέδια.

Από την πλευρά τους οι Γερμανοί οργάνωναν επιθέσεις σε περιοχές των ανταρτών με κορυφαία εκείνη στα Κεραμειά στις 11 Νοεμβρίου 1944. Στις 8 Δεκεμβρίου επιτέθηκαν στον Βαφέ Αποκορώνου, ενώ μέχρι την αναχώρηση τους από το νησί εκτέλεσαν 23 πατριώτες στην Αγιά.. Στις 14 Νοεμβρίου 1944 ο Γερμανός Στρατηγός Μπέντακ εξέδωσε προκήρυξη στην οποία μεταξύ άλλων έγραφε : «…Oι κομμουνιστικές συμμορίες εις τον χώρο νοτίως των Χανίων χτυπήθηκαν κατά κράτος τόσον βαρέως ώστε τα Χανιά δεν πρέπει να φοβούνται πλέον καμιά κομμουνιστική επίθεση. Κρητικέ λαέ με αυτές τις πολεμικές επιχειρήσεις τους οι Γερμανικές Δυνάμεις σε απαλλάσσουν από την αιτία των ανησυχιών και των φόβων σου με τις οποίες είχες καταληφθεί….». Έκλεινε την προκήρυξη του με μια προειδοποίηση στον Βελεγρή ( Εθνικ. Ομαδ. Κρήτης) που είχε την έδρα του στα Μεσκλά να μην ενοχλεί τους Μελανοχίτωνες Ιταλούς και να μην τους παροτρύνει σε λιποταξία ειδάλλως θα τον βαρύνει το αίμα των στρατιωτών του τάγματος του και τα δάκρυα των γειτονικών χωριών.

Στην απελευθερωμένη Κρήτη, (εκτός της ΟΧΥΡΑΣ ΘΕΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ) ο Υποστράτηγος Γ.Φουντουλάκης τον οποίο διόρισε ο Πλαστήρας με την ανάληψη της πρωθυπουργίας του στις αρχές του Γενάρη 1945 σύστησε την Στρατιωτική Διοίκηση Κρήτης αλλά ως τέτοια δεν την αναγνώρισαν ούτε οι Άγγλοι ούτε το κράτος της Αθήνας. Δεν αντέδρασαν απλά την αγνόησαν.

Από την αρχή της κατοχής πράκτορες της Αγγλικής Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων “ SOE” ή FORCE 133 δρούσαν σε στρατιωτικό αλλά κυρίως σε πολιτικό επίπεδο στην Κρήτη. Η εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ των Χανίων δημοσίευσε το1946 το ακόλουθο κείμενο που παραθέτει επίσης στο βιβλίο του Ο ΕΦΕΔΡΟΠΑΤΕΡΑΣ ο Ανδρέας Νενεδάκης «Τον Απρίλη 1943 ο άγγλος αξιωματικός Φίλντινγκ προπαγάνδιζε πάνω στην Κρήτη για την προσάρτηση της στην Αγγλία με την θεωρία ότι οι Κρητικοί είναι Δωρικής καταγωγής ενώ οι άλλοι Έλληνες είναι Πελασγοί. Ότι οι Κρητικοί δεν είναι Έλληνες αλλά αποτελούν ξεχωριστή φυλή. Ότι οι Κρητικοί μαλώνουν διαρκώς με τους υπόλοιπους Έλληνες και γι’ αυτό καλό θα ήταν να αποτελέσουν ιδιαίτερο κράτος. Αλλά επειδή η Κρήτη είναι μικρή θα ευρίσκεται στη διάθεση των Μεγάλων και γι’ αυτό καλό θα είναι να μπει κάτω από την προστασία της Αγγλίας και να έχει ένα πολίτευμα παρόμοιο με της Αυστραλίας. Ρωτούσε μάλιστα «μήπως οι Αυστραλοί δεν είναι ελεύθεροι;». Και σε συζήτηση είπε πως αν μετά τον πόλεμο δεν κρατήσουν οι Άγγλοι όλη την Κρήτη για λογαριασμό των ,θα κρατήσουν οπωσδήποτε ορισμένα κομμάτια της που θα χρησιμοποιηθούν σαν βάσεις. Στο Κάιρο μάλιστα ο Χιούζ με τον Φίλντινγκ βρήκαν τον Σμήναρχο Ανδρέα Βολάνη (έφυγε με τον συνταγματάρχη Α.Παπαδάκη για την Μέση Ανατολή το 1942 με το Υ/Β ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ) και αφού του μίλησαν για την προσάρτηση της Κρήτης στην Αγγλία και του ανέπτυξαν τα αγαθά που θα έχει η Κρήτη σ’ αυτή την περίπτωση του πρότειναν να έλθει στην Κρήτη μαζί με τον Γύπαρη και τον Κελαιδή για να δουλέψουν πάνω στα χνάρια αυτά. Όταν δε ο Βολάνης τους έδωσε την απάντηση που χρειαζότανε ο Χιούζ τον ρώτησε «και τι θα κάμετε οι Κρητικοί όταν έλθουμε και σας καταλάβουμε;», ο Βολάνης είπε: «Από την Κρήτη περάσανε πολλές αυτοκρατορίες μα καμιά δεν μπόρεσε να κρατήσει. Αλλά αν το επιχειρήσετε αυτό θα σας χτυπήσουμε όπως και τους Γερμανούς. Λυπούμαι μόνο που εγώ σαν αιχμάλωτος σας εδώ στην Μέση Ανατολή δεν θα έχω την τύχη να σας πολεμήσω».

Ο Εμμανουήλ Μπαντουβάς εκ των βασικών συντελεστών της αντίστασης στην Κρήτη αφηγήθηκε στον συγγραφέα και καθηγητή Αντώνη Σανουδάκη ότι του προτάθηκε από τον πράκτορα της SOE Γουντχάουζ που εκείνο το διάστημα βρισκόταν στην Κρήτη και συνεργαζόταν με τις ντόπιες δυνάμεις να ηγηθεί (ο Μπαντουβάς) αυτονομιστικής κίνησης με την οικονομική στήριξη της Αγγλίας. Σε αντάλλαγμα ο Μπαντουβάς θα χριζόταν πρώτος πρόεδρος της αυτόνομης Κρήτης.

Γράφει ο Δ.Βλαντάς στο βιβλίο του Η ΠΡΟΔΟΜΕΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1941-44, Όσο πλησίαζε το τέλος της γερμανικής κατοχής στην Κρήτη, ιδιαίτερα στον νομό Ρεθύμνου άρχισε μια αγγλοκίνητη κίνηση γι’ «αυτονομία» της Κρήτης με επικεφαλής κάποιο Παπαδογιάννη.

Την 8^η Μαΐου 1945 η Γερμανία παραδόθηκε άνευ όρων στους Συμμάχους. O Μπέντακ έλαβε εντολή να παραδοθεί στους Άγγλους. Στις 9-5-1944 προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου το τελευταίο αεροσκάφος της Luftwaffe που μετέφερε τον Μπέντακ. Στις 9 Μάη 1945 το βράδυ στη βίλα ΑΡΙΑΔΝΗ της Κνωσού ο Βρετανός ταξίαρχος Κίρκμαν, εκπρόσωπος του «Ανώτατου σύμμαχου αρχηγού του Μεσογειακού επιχειρησιακού θεάτρου» και ο Γερμανός Διοικητής της γερμανοϊταλικής Φρουράς Κρήτης υπέγραψαν το έγγραφο της τοπικής παράδοσης σε εφαρμογή της γενικής άνευ όρων παράδοσης της Γερμανίας που υπογράφηκε στο Βερολίνο την προηγούμενη μέρα (8.5.1945) από τις ηγεσίες των συμμαχικών στρατών και της Γερμανίας. Αφοπλίστηκαν όμως αργότερα στις 23 Μαΐου 1945 όταν έφτασε στην Κρήτη το σύνταγμα των Άγγλων HAMPSHIRE.

Με την ιδιότητα του Στρατιωτικού Διοικητή Κρήτης ο Υποστράτηγος Γ. Φουντουλάκης ζήτησε από την κυβέρνηση του Π. Βούλγαρη και το Ελληνικό Γ.Ε.Σ. οδηγίες για τη συνθηκολόγηση της Γερμανοϊταλικής Φρουράς της ΟΧΥΡΑΣ ΘΕΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ. Πήρε εξουσιοδότηση από τον πρωθυπουργό και υπουργό Στρατιωτικών να συνυπογράψει με τον Άγγλο ταξίαρχο Κρήτης.
Το κείμενο που έδωσαν οι Άγγλοι στους Έλληνες και που οιτελευταίοι πίστεψαν ότι είναι αυτό που υπέγραψαν ο Μπέντακ, ο Κίρκμαν και ο Φουντουλάκης, είναι το ακόλουθο: (Γ.Κάββος ΓΕΡΜΑΝΟΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΣ ΚΡΗΤΗΣ 1941-1945).

«Στρατηγείον Συμμαχικών Δυνάμεων
Απόρρητον
Έγγραφον τοπικής παραδόσεως των εν Κρήτη
Γερμανικών και Ιταλικών Δυνάμεων

1. Ο Γερμανός Διοικητής Φρουρίου Κρήτης, δια του παρόντος παραδίδει άνευ όρων απάσας τας υπό την Διοίκησιν ή έλεγχον του δυνάμεις ξηράς, αέρος και θαλάσσης και θέτει άνευ όρων εαυτόν και τας δυνάμεις ταύτας εις την διάθεσιν του Αν. Συμ/κού Δ/τού του Μεσογειακού Θεάτρου επιχειρήσεων.

2. Άπασαι αι υπό την διοίκησιν ή έλεγχον του Γερμανού Διοικητού Φρουράς Κρήτης ένοπλοι δυνάμεις θα καταπαύσουν οιασδήποτε εχθροπραξίας επί της ξηράς, θαλάσσης και εν αέρι κατά την 10ην ώραν Αστεροσκοπείου Γκρήνουιτς της 10ης ημέρας του Μαίου 1945. Ο Γερμανός Δ/τής Φρουράς Κρήτης αναλαμβάνει να κάμη τας αναλόγους διευθετήσεις πάραυτα.

3. Ο Γερμανός Διοικητής αναλαμβάνει να εκτελέση τας εν τω παραρτήματι τούτο διατασσομένας διαταγάς αι οιασδήποτε περαιτέρω διαταγάς Ανωτ. Συμμάχου Δ/τού του Μεσογειακού Θεάτρου Επιχειρήσεων. Παρακοή εις τας τοιαύτας διαταγάς ή αποτυχία προς συμμόρφωσιν προς ταύτας, θέλει τιμωρηθή σύνωδα των παραδεδειγμένων Νόμων και συνηθειών πολέμου.

4. Το έγγραφον τούτο θέλει τεθή εν ισχύει άμα τη υπογραφή και εν των συνημμένω παραρτήματι διαταγαί θέλουν καταστή εκτελέσιμοι κατά την εν τη άνω παραγράφω προσδιορισθείσαν ημέραν και χρόνον.

5. Το έγγραφον τούτο και αι συνοδευτικαί διαταγαί συνετάχθησαν εις τε την Αγγλικήν, Ελληνικήν και Γερμανικήν γλώσσαν. Η Αγγλική μετάφρασις είναι το αυθεντικόν κείμενον. Εγειρομένης οιασδήποτε αμφιβολίας ως προς την σημασίαν ή ερμηνείαν η απόφασις του Ανωτάτου Συμμάχου Διοικητού καθίσταται τελειωτική.

6. Το έγγραφον τούτο είναι ανεξάρτητον και ουχί προς ζημίαν και θα υποκατασταθή υπό οιουδήποτε γενικού εγγράφου περί παραδόσεως, επιβαλλομένου υπό ή εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών και εφαρμοστέου επί της Γερμανίας ενόπλων δυνάμεων εν συνόλω.

Γερμανός Διοικητής Ανώτατος Σύμμαχος Αρχηγός
Φρουράς Κρήτης του Μεσογειακού Θεάτρου
Bendhak Επιχειρήσεων

Υποστράτηγος Alexander α.α. Kirkman
Άγγλος Ταξίαρχος

Τόπος: Ηράκλειο, 9 Μαΐου 1945, ώρα 22.30

Ο Στρατιωτικός Διοικητής Κρήτης  Γ. Φουντουλάκης Υποστράτηγος”

Όπως γράφει ο Δημοσθένης Ραπτόπουλος, στον οποίο ανήκει και όλη η παρακάτω ανάλυση, σε άρθρο του στο διαδίκτυο [το έγγραφο αυτό έχει δημοσιευθεί με μικρές διαφορές σε διάφορα βιβλία. Τα κείμενα αυτά είναι περίπου τα ίδια και προφανώς έχουν την ίδια προέλευση και αυτή η εικόνα υπήρχε μέχρι τον Μάη του 2005 οπότε δημοσιεύθηκε σε δύο εφημερίδες του Ηρακλείου φωτοαντίγραφο του πραγματικού «αυθεντικού» έγγραφου στην αγγλική γλώσσα όπως ορίζει η παρ. 5. Τότε διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές που αποκάλυπταν πλάνες και στόχους.
Ας δούμε τις τρεις σημαντικές διαφορές του δημοσιευμένου και του απόρρητου κυρίως εγγράφου.

1. Η απουσία της ελληνικής γλώσσας στο αυθεντικό (αγγλικό) κείμενο έγινε για να μην υπάρχει στο επίσημο αυτό έγγραφο καμία ένδειξη ανάμιξης της Ελλάδας στη δοσοληψία της Κατοχής της Κρήτης μεταξύ Βρετανών και Γερμανών.

2. Για τον ίδιο λόγο δεν υπάρχουν και στοιχεία ταυτότητας και ιδιότητας του προσώπου που υπέγραψε κάτω από τον Κίρκμαν που είναι γνωστό ότι ανήκει στον υποστρ/γο Γ. Φουντουλάκη φαινόμενο Στρατιωτικό Δ/τη Κρήτης. Αλλά τότε γιατί υπάρχει η υπογραφή του; Η απάντηση είναι αυτονόητη: για να μην μπορεί να αμφισβητηθεί το περιεχόμενο του εγγράφου από τον θιγόμενο απ αυτό, δηλαδή από τους Έλληνες ή μόνο από τους Κρήτες αφού οι Βρετανοί θα ισχυρισθούν ότι ο εκπρόσωπός τους το υπέγραψε και άρα το εγνώριζε και το ενέκρινε.

3. Για τον ίδιο λόγο των δύο παραπάνω διαφορών είναι και μια διαφορά όχι μεταξύ φανερών και κρυφών εγγράφων αλλά μεταξύ της πραγματικής ιδιότητας της γερμανοϊταλικής φρουράς που είναι της ΟΧΥΡΑΣ ΘΕΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ και της αναγραφόμενης στο αυθεντικό έγγραφο: ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ γιατί η δεύτερη αγνοεί ότι είχε ήδη απελευθερωθεί η Κρήτη, πλην της ΟΧΥΡΑΣ ΘΕΣΗΣ, πριν από εφτά μήνες (από τον Οκτώβρη του 1944) είχαν εγκατασταθεί στρατιωτικές και πολιτικές αρχές του ελληνικού κράτους από Κρητικούς στρατιωτικούς και πολιτικούς και η ελεύθερη Κρήτη αποτελούσε το 94,2% του συνόλου ενώ η ΟΧΥΡΗ ΘΕΣΗ το 5,8%.
Ο άμεσος στόχος της αναγραφής Φρουρά Κρήτης και όχι το σωστό Φρουρά Οχυρής Θέσης Κρήτης, είναι να μη φαίνεται ότι είχε απελευθερωθεί το μέγιστο μέρος της Κρήτης και αποτελούσε ήδη αυτοδίκαια και ουσιαστικά μέρος της ελληνικής επικράτειας αλλά ότι όλη η Κρήτη ήταν υπό Γερμανική κατοχή (από την 1η Ιουνίου 1941) που οι Βρετανοί φεύγοντας από τα Σφακιά την παρέδωσαν στους Γερμανούς στο χωριό Κομητάδες και τώρα οι Γερμανοί την επιστρέφουν στους προηγούμενους νόμιμους κατόχους των.
Η σημασία της διαφοράς είναι ολοφάνερη: Η συνθηκολόγηση αυτή των Γερμανοϊταλών έγινε μόνο προς τους Βρετανούς και Βρετανοί θα έχουν την αρμοδιότητα της εφαρμογής της. Το γράμμα και το πνεύμα, λοιπόν, των αυθεντικών εγγράφων της συνθηκολόγησης της 9.5.1945 στη βίλλα ΑΡΙΑΔΝΗ της Κνωσού είναι: «Οι Γερμανοϊταλικές στρατιωτικές δυνάμεις της Φρουράς της Κρήτης παραδίδονται και παραδίδουν την Κρήτη στους Βρετανούς, οι δε Βρετανοί εξουσιοδοτούν τις Γερμανοϊταλικές στρατιωτικές δυνάμεις να εξακολουθήσουν την κατοχή, της περιοχής που κατείχαν μέχρι την 9.5.1945, για λογαριασμό των νέων κατόχων Βρετανών, μέχρις ότου ο ανώτατος σύμμαχος Διοικητής αποφασίσει να την παραλάβει».
Υπάρχουν όμως διαφορές και στα συνοδευτικά του κυρίως σώματος έγγραφα των συνοδευτικών διαταγών του κυρίως κειμένου (Γ. Κάββος, σελ 769-771) με σημαντικότερη αλλά καταλυτική αυτήν στις παρ. 418, 11γ και 15β όπου το δημοσιευμένο κείμενο γράφει συμμάχους αξιωματικούς λανθασμένα ενώ το σωστό (του αυθεντικού κειμένου) είναι Βρετανούς αξιωματικούς. Επίσης στην παρ. 10 στο αυθεντικό κείμενο δεν υπάρχει η λέξη «συμμάχων» πριν από την τελευταία λέξη: αξιωματικών.
Η σημασία της διαφοράς είναι ολοφάνερη: Η συνθηκολόγηση αυτή των Γερμανοϊταλών έγινε μόνο προς τους Βρετανούς και Βρετανοί θα έχουν την αρμοδιότητα της εφαρμογής της. Το γράμμα και το πνεύμα, λοιπόν, των αυθεντικών εγγράφων της συνθηκολόγησης της 9.5.1945 στη βίλα ΑΡΙΑΔΝΗ της Κνωσού είναι: «Οι Γερμανοϊταλικές στρατιωτικές δυνάμεις της Φρουράς της Κρήτης παραδίδονται και παραδίδουν την Κρήτη στους Βρετανούς, οι δε Βρετανοί εξουσιοδοτούν τις Γερμανοϊταλικές στρατιωτικές δυνάμεις να εξακολουθήσουν την κατοχή, της περιοχής που κατείχαν μέχρι την 9.5.1945, για λογαριασμό των νέων κατόχων Βρετανών, μέχρις ότου ο ανώτατος σύμμαχος Διοικητής αποφασίσει να την παραλάβει

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μετά την απόβαση των Συμμάχων στη Σικελία δεν υπήρχε πλέον λόγος ενισχύσεως των Ελληνικών ανταρτικών ομάδων προκειμένου να παραπλανώνται οι Γερμανοί ότι η απόβαση θα γινόταν στην Ελλάδα. Κύριο μέλημα πλέον των Άγγλων ήταν ο πλήρης έλεγχος των ανταρτών ώστε να επιτύχουν τον πολιτικό τους στόχο που ήταν η παραμονή της Ελλάδας κάτω από την σφαίρα επιρροής της Αγγλίας. Λόγω της ισχύος του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ο εμφύλιος πόλεμος προέβαλε αναπόφευκτος. Αναπόφευκτη ακόμα προέβαλε και η εμπλοκή Αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων προς ενίσχυση των αντιεαμικών δυνάμεων.

Η Συμφωνία αποχωρήσεως των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής από την Ελλάδα αμαχητί είχε μεταξύ των άλλων ως αποτέλεσμα και την απόσυρση ολόκληρου του οπλισμού των Γερμανών που σε διαφορετική περίπτωση ήταν ενδεχόμενο να πέσει στα χέρια του ΕΛΑΣ.

Στην Κρήτη τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά. Τις ΕΟΚ τις ξεχωρίζει από τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΑ το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο συνεργασίας στελεχών είτε απλών μελών της με τις αρχές κατοχής καθώς επίσης ότι δεν κυριαρχούνταν από παθιασμένο αντικομουνισμό. Είχαν εξαιρεθεί από την Συμφωνία της Βάρκιζας και διατηρούσαν τον οπλισμό τους.

Σύμφωνα με την σχεδίαση των Άγγλων ότι «ήταν επιθυμητές συμφωνίες με Γερμανούς Διοικητές οι οποίοι θα διατηρούσαν το status quo αλλά θα υπήκουαν στις διαταγές τους,» αλλά και επειδή ειδικά για την Κρήτη οι Άγγλοι φαίνεται ότι είχαν άλλα σχέδια στην περίπτωση που το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ επικρατούσε στην υπόλοιπη Ελλάδα (τα γεγονότα μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Πελοπόννησο τους είχαν θορυβήσει) τους οδήγησαν στην χρησιμοποίηση των Γερμανικών στρατευμάτων που είχαν εγκλωβίσει στην Κρήτη. Δεν είχε λόγο ο Μπέντακ στις 14 Νοεμβρίου 1944 να εκδώσει προκήρυξη για τις «κομμουνιστικές συμμορίες που χτυπήθηκαν και ότι τα Χανιά δεν θα πρέπει πλέον να φοβούνται άλλες επιθέσεις τους». Λογικά η μόνη του φροντίδα θα έπρεπε να ήταν η επιβίωση των στρατιωτών του μέχρι την παράδοση τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπέντακ συνελήφθη το 1945, φυλακίσθηκε, δικάστηκε και κρίθηκε αθώος των κατηγοριών που του είχαν απαγγελθεί αφού «επιχειρούσε κάτω από την εξουσία των Άγγλων για την τήρηση της τάξεως στην Κρήτη στην οποία ήταν Διοικητής πριν και αμέσως μετά το τέλος του πολέμου».

Από όλα αυτά εύλογα μπορεί να οδηγηθεί κάποιος στο συμπέρασμα ότι οι Άγγλοι μπροστά σε μια επαπειλούμενη εμφύλια σύρραξη στον Ελλαδικό χώρο που τυχόν οδηγούσε σε ανατροπή του στρατηγικού τους στόχου θα προσπαθούσαν να διασφαλίσουν την παραμονή τους τουλάχιστον στην Κρήτη ώστε να μην χαθεί ολοκληρωτικά η παρουσία τους στην Ανατολική Μεσόγειο και ο έλεγχος της απ’ αυτούς. Γι’ αυτό τον λόγο εξ άλλου και οι προσπάθειες τους για την δημιουργία αυτονομιστικού κινήματος στο νησί.

Σήφης Μανουσογιαννάκης Αντιναύαρχος ΠΝ ε.α.