Ο Ντελακρουά και ο Αγώνας του ’21

Γράφει ο Υποναύαρχος (Ο) Δημήτριος Γεωργαντάς ΠΝ ε.α. και η Ιωάννα – Θεοδοσία Γεωργαντά, Φοιτήτρια

Βιογραφικό του Ζωγράφου

Ο Ευγένιος Ντελακρουά (Eugène Delacroix), ήταν σπουδαίος Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος του 19ου αιώνα, που επηρέασε σημαντικά την περαιτέρω ανάπτυξη του ρεύματος του ρομαντισμού. Εμπνεύστηκε στις δημιουργίες του από τα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής και της Γαλλικής Ιουλιανής Επανάστασης, καθώς επίσης και από ένα ταξίδι του στο Μαρόκο και Αλγερία. Γεννήθηκε στις 26 Απριλίου 1798 στο Charenton Saint Maurice, κοντά στο Παρίσι, και ήταν το τέταρτο παιδί του Σαρλ Ντελακρουά[1], υπουργού Εξωτερικών του Διευθυντηρίου. Ο πατέρας του πέθανε το 1805 και η μητέρα του το 1814, αφήνοντάς-τον ορφανό, από παιδί. Το 1815 μαθήτευσε κοντά στον ζωγράφο Pierre Narcisse Guérin και το 1816 εισήλθε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Το 1822 παρουσίασε στο Salon του Παρισιού τον πίνακά του:  «Η Βάρκα του Δάντη». Το 1824 (26 ετών) παρουσίασε το σημαντικότερο, ίσως, έργο του: «Η Σφαγή της Χίου», εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση.

Εντυπωσιασμένος από τις τεχνικές των Άγγλων ζωγράφων, όπως ο Τζον Κόνσταμπλ, ταξίδεψε το 1825 στην Αγγλία. Επισκέφθηκε πολλά μουσεία και θέατρα, και επηρεάστηκε από τον αγγλικό πολιτισμό. Εικονογράφησε μια γαλλική έκδοση του Φάουστ με 17 λιθογραφίες, και διάφορα έργα των Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και Σερ Ουόλτερ Σκοτ. Ανάμεσα στα έτη, 1827 και 1832 παρουσίασε πολλά έργα του, με ιστορικά θέματα. Το 1828 έκθεσε στο Salon του Παρισιού τον: «Θάνατο του Σαρδανάπαλου», εμπνευσμένο από την ποίηση του Λόρδου Βύρωνα, τον οποίο θαύμαζε υπερβολικά. Εντυπωσίασε και πάλι το κοινό με το επίσης σημαντικότατο ρομαντικό έργο του: «Η Ελευθερία Οδηγεί το Λαό», εμπνευσμένο από την Γαλλική Ιουλιανή Επανάσταση του 1830. Ο πίνακας αγοράστηκε από την Γαλλική κυβέρνηση, αλλά εξαιτίας των αντιδράσεων ορισμένων αξιωματούχων, οι οποίοι θεωρούσαν την προώθηση της ιδέας της ελευθερίας ανατρεπτική, αποσύρθηκε. Παρόλα αυτά, ο Ντελακρουά ωφελήθηκε από το γεγονός και ανέλαβε πολλές εργολαβίες για τοιχογραφίες σε διάφορα δημόσια κτίρια.

Το 1832, ταξίδεψε για έξι (6) μήνες στην Ισπανία, Μαρόκο και Αλγερία, όπου ο εξωτικός πολιτισμός των Αράβων τον ενέπνευσε στην δημιουργία έργων, όπως: «Οι Φανατικοί της Ταγγέρης» (1837-1838), «Ο Σουλτάνος του Μαρόκου και η Ακολουθία του» (1845), «Κυνήγι Λιονταριών» (1854), «Άραβας Σελώνοντας το Άλογό του» (1855), «Οι Γυναίκες του Αλγερίου», 1834, κ.α., οι οποίοι δημιούργησαν μεγάλη επιτυχία στο Salon του Παρισιού. Το 1833 ζωγράφισε τις τοιχογραφίες στο βασιλικό δωμάτιο του παλατιού των Βουρβόνων, και συνέχισε με διάφορα έργα για το Λούβρο και το Ιστορικό Μουσείο στις Βερσαλλίες, έως και το 1861. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1848, ο Ναπολέων Γ’ επέτρεψε την δημόσια έκθεση του έργου: «Η Ελευθερία Οδηγεί το Λαό», το οποίο σήμερα εκθέτεται στο μουσείο του Λούβρου.

Ο Ντελακρουά είναι από τους παραγωγικότερους ζωγράφους. Έχει δημιουργήσει πολλούς πίνακες, προσχέδια και σχέδια – λιθογραφίες. Σημαντικά του έργα, επίσης, αποτελούν: «Η Μάχη του Πουατιέ» 1830, «Η Μάχη του Νανσί» 1831, «Το Ναυάγιο του Δον Χουάν», «Η Μήδεια πριν Σκοτώσει τα Παιδιά της», «Η Είσοδος των Σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη», «Εβραϊκός Γάμος στο Μαρόκο» του 1841, «Η Αρπαγή της Ρεβέκκας», «Ο Οβίδιος και οι Σκύθες», «Εβραίοι μουσικοί και Άραβες ηθοποιοί», πορτρέτα των Σοπέν, Σάνδης, αυτοπροσωπίες του, κ.α. Έργα του εμπνευσμένα από την Ελληνική επανάσταση είναι: «Η Σφαγή της Χίου» το 1824, «Έφιππος Έλληνας Αγωνιστής», «Η Ελλάδα στα Ερείπια του Μεσολογγίου» το 1826-1827, «Η Μάχη του Γκιαούρη με τον Πασά» το 1835, «Ο Μπότσαρης Αιφνιδιάζει το στρατόπεδο των Τούρκων», το 1862, κ.α. Το 1855 εξέθεσε 48 πίνακες στην Διεθνή Έκθεση Παρισιού και έγινε δεκτός στην Ακαδημία, μετά από την όγδοη αίτησή του. Κάνοντας τοιχογραφίες πολλές ώρες όρθιος επάνω σε σκαλωσιές μισοτελειωμένων κτιρίων, αρρώστησε και αποσύρθηκε. Πέθανε στις 13 Αυγούστου 1863 στο Παρίσι (65 ετών).

Χαρακτηρίζεται ως ο τελευταίος ζωγράφο της Αναγέννησης και ο πρώτος από τους μοντέρνους. Επηρέασε καταλυτικά τη ζωγραφική του 19^ου αιώνα, συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη του καλλιτεχνικού ρεύματος του ρομαντισμού. Ο Αγώνας των Ελλήνων για την ελευθερία αποτέλεσε ένα από τα βασικότερα θέματα των έργων που ζωγράφισε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Στόχος του ήταν να αναδείξει στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και στις κυβερνήσεις τους, το δράμα των Ελλήνων, που μάχονταν με όλο τους το σθένος και την αυτοθυσία τους για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.

Στους πίνακές του, για την Ελληνική Επανάσταση, στο πρόσωπο των Τούρκων συμβολίζει την τυφλή και βίαιη δύναμη, ενώ στα πρόσωπα των Ελλήνων συμβολίζει την θέληση για ελευθερία και πολιτισμό. Στο ημερολόγιό-του του 1822 αναφέρει: «Όταν οι Τούρκοι προφταίνουν τους λαβωμένους στο πεδίο της μάχης ή ακόμη και στους αιχμαλώτους τους λένε: Μη φοβάσαι και τους χτυπούν στο πρόσωπο με τη λαβή του σπαθιού τους, ώστε να τους αναγκάσουν να σκύψουν το κεφάλι και να τους το κόψουν με τη μία»[2].

Μία Καλλιτεχνική Μεγαλοφυΐα

Ο Ντελακρουά από τις εκθέσεις του, αναταράσσει τις καλλιτεχνικές συνήθειες της εποχής: τα χρώματά του ζεστά και ψυχρά, είναι έντονα, παλλόμενα, και οι συνθέσεις του δυναμικές. Τα έργα του σφραγίζονται από αγωνιώδη μεταφορικά ερωτήματα και αναταράσσονται από πάθη. Δεν είναι επαναστάτης, αλλά ανανεωτής. Δεν είναι Γκόγια, για να βαδίσει στα σκοτάδια του υποσυνείδητου και να εμφανίσει γυμνά τα φαντάσματα που τον στοιχειώνουν. Είναι ο άνθρωπος της εποχής του, στο μεταίχμιο ακριβώς της εποχής, του διαφωτισμού και του σύγχρονου πολιτισμού. Ως εκ τούτου η ζωγραφική-του δημιουργεί θόρυβο και φλογερές αντιδράσεις.

Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των ζωγράφων της Αναγέννησης και του Μπαρόκ, έχοντας προτίμηση στην ιστορική ζωγραφική. Παρουσιάζει δύναμη και ηθική πληρότητα στις συνθέσεις του, που τεκμηριώνει το αποτέλεσμα της σκέψης του. Στους πίνακές του τα πρόσωπα προέρχονται από τη σύγχρονη λογοτεχνία, τα θρησκευτικά κείμενα και τα σύγχρονα γεγονότα. Ανήκει στη «νέα οικογένεια», επειδή δίνει προσωπικό τόνο στις αξίες της φαντασίας και για την εσωτερικότητα και την ανεξαρτησία του από τις παραστατικές, πολιτιστικές και κοινωνικές συμβατότητες της εποχής του.

Αποδίδει εσωτερική ζωή στα πρόσωπα των έργων του, δίνοντάς τους ψυχή. Στην πινελιά του υπάρχει νεανικό ρίγος, που τραντάζεται από συναίσθημα. Τα έργα του δεν περιορίζονται μόνο στην εικονογράφηση ιστορικών και λογοτεχνικών γεγονότων ή τολμηρών και ασυνήθιστων θεμάτων. Στα μεγάλου μεγέθους έργα του, φροντίζει να διεισδύσει με πάθος στο θέμα και στο προσωπικό δράμα των μορφών που απεικονίζει.

Οδηγείται σε ένα είδος γεμάτου πάθους, ανήσυχης αφήγησης, τραγικής και ηρωικής. Παραστάνει τη ίδια τη ζωή της ψυχής του, ενσαρκώνοντας στα πρόσωπα των έργων του, τον εσωτερικό του κόσμο. Μέσα από τα έργα του προβάλλεται ο κόσμος των ονείρων, των παθών του, οι εφιάλτες και τα πάθη του. Η «Σφαγή της Χίου», οι αναπαραστάσεις των «Τραϊανού», «Κολόμβου» «Ρισελιέ» και τα άλλα έργα του, δεν αποτελούν απλώς έργα ερμηνευτικής δεξιοτεχνίας. Μέσα από τις εικόνες προβάλλεται ένας καλλιτέχνης που δεν μένει προσηλωμένος στη σύγχρονή του ζωή, για να αποδράσει από τις εκλεπτυσμένες σφαίρες του καθαρού φανταστικού κόσμου.

Στις μεγάλες ετήσιες εκθέσεις στο Salon[3] του Παρισιού, τα έργα του φωτίζονται με ένα καινούργιο φως, με την εκφραστική ποιότητα των χρωμάτων του. Είναι η καινοτομία, η αντισυμβατικότητα των θεμάτων και η φλογερή παραστατική ικανότητά του. Είναι η ειλικρινής αποκάλυψη μιας ψυχής, και των πραγμάτων που την ταράζουν, τη συγκινούν και τη γεμίζουν πάθος. Η δύσκολη θέση, που φανερώνεται με τους ιδιαίτερους τονισμούς του, είναι ανάμεσα στη φαντασία και στην πραγματικότητα, στον εσωτερικό και στον εξωτερικό κόσμο. Εμφανίζει εναλλαγές και αβεβαιότητες στις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες. Τη μία στιγμή κατευθύνεται στα μεγάλα έργα παραδοσιακού είδους και την άλλη ασχολείται με δραματικές απαγγελίες του συναισθηματικού ρίγους της ευαίσθητης ψυχής του. Στο ημερολόγιό[4] του θα γράψει: «… Θα δουλεύουμε ως την αγωνία του θανάτου. Τι άλλο μπορεί να κάνει κανείς στον κόσμο, πέρα από το να μεθάει, όταν έρχεται η στιγμή, που η πραγματικότητα δεν είναι στο ύψος του ονείρου;».

Γνωρίζεται με τον ζωγράφο Τεοντώρ Ζερικώ, που εξέφραζε με παραστατική ειλικρίνεια τα αισθήματα πόνου και οδύνης. Συχνάζει στο Λούβρο, όπου προσπαθεί να αντλήσει καλλιτεχνικά στοιχεία από τους μεγάλους ζωγράφους Βερονέζε, Τισιανό, Βελάσκεθ, Ρούμπενς, κ.α. Οι αναζητήσεις-του αποδίνουν καρπούς στα θρησκευτικά του έργα, όπως: «Ο Χριστός στη Λίμνη της Γενισαρέτ», «Ο Καλός Σαμαρείτης», κ.α. Στα έργα του: «Ο Δάντης και ο Βιργίλιος», «Η Βάρκα του Δάντη» το 1822, είναι εμφανείς οι επιρροές των ζωγράφων: Ραφαήλ και Μιχαήλ Άγγελου. 

Επισκέπτεται την Αγγλία. Γοητεύεται από την λογοτεχνία και κυρίως τον Σαίξπηρ και τον Βύρωνα. Από τον Βύρωνα εμπνέεται το έργο του: « Ο Θάνατος του Σαρδανάπαλου» το 1827. Η επίσκεψή του στο Μαρόκο και το Αλγέρι, τον ωθεί σε πιο λεπτή και ανήσυχη ευαισθησία. Τα αποθέματά του από εικόνες και φαντασία εμπλουτίζονται. Δεν ερευνά για την ακρίβεια και την βεβαιότητα. Αναζητά την ένταση των συναισθημάτων, τον κλονισμό και την ταραχή της ψυχής, απέναντι σε συνταρακτικά – απρόοπτα γεγονότα, που είναι στην ανθρώπινη φύση, αλλά ο άνθρωπος δεν θέλει να αναγνωρίσει.

Τα νοήματα, τα σημαίνοντα και τα ερμηνεύματα[5], που μπορούν να έχουν οι πίνακές του είναι πολλά, και εξαρτώνται από τις κοινωνικό-ιστορικές συνθήκες της εποχής, αλλά και από τα προσωπικά βιώματα, τις εμπειρίες και τις γνώσεις του αναγνώστη – ερμηνευτή – δέκτη.

Οι μεγαλειώδεις σκηνές από την ιστορία, τη θρησκεία και τη λογοτεχνία είναι τα θέματα που παίρνουν ζωή από τον χρωστήρα του. Ο Ντελακρουά αποδεικνύεται ότι ήρθε πραγματικά να ζωγραφίσει εικόνες ανείπωτης οδύνης και τραγικού μεγαλείου, ως άλλος αρχαίος Αθηναίος τραγικός «ποιητής».

Ο Φιλελληνισμός του

Ο ελληνικός απελευθερωτικός αγώνας, εξ αρχής, απέκτησε πολλούς οπαδούς στην Ευρώπη, ανάμεσα στους διανοούμενους, στην αστική τάξη, στη νεολαία και στις πλατύτερες μάζες. Τους Ευρωπαίους συγκινούσε ο αγώνας ενός χριστιανικού λαού, για να αποτινάξει μία αλλόθρησκη τυραννία. Το δένδρο της ελευθερίας, που φύτεψαν οι Επαναστάτες, δεν κατάφεραν οι τύραννοι να το ξεριζώσουν. Εξαπλώθηκε ο φιλελληνισμός και περί τους 1.200 ένθερμους Φιλέλληνες φθάνουν από όλη την Ευρώπη και Αμερική, για να προσφέρουν στην ιδέα της ελευθερίας και φόρο αίματος για την Ελλάδα.

Ο Ντελακρουά θα προσφέρει από το δικό του καλλιτεχνικό μετερίζι στην υπόθεση του Αγώνα του ’21. Τα έργα-του του νεοελληνικού κόσμου, παρουσιάζουν εύγλωττα τον αγώνα, καθώς επίσης και τα πάθη των Ελλήνων. Το έργο του: «Η Σφαγή της Χίου» είναι ανυπέρβλητο. Το ορμητικό, βίαιο ύφος του, το πάθος και η ποιητική του παραστατικότητα ταίριαζαν με τον Αγώνα των Ελλήνων και την τρομερή ανησυχία των Ευρωπαίων για τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα. Πραγματοποίησε την ανησυχία αυτή στα έργα του, αφυπνίζοντας συνειδήσεις και ενεργοποιώντας πολλούς ανθρώπους. Η προσφορά του στην ελληνική Επανάσταση θεωρείται ανυπολόγιστη. Μετά τον Λόρδο Βύρωνα, αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό διάσημο διανοούμενο μεγαλοφυή συμπαραστάτη των Ελλήνων στον Αγώνα τους.

Το παράδοξο είναι ότι ο Ντελακρουά δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα. Στρατεύτηκε στην ελληνική Επανάσταση με τον δικό του καλλιτεχνικό τρόπο. Ο φιλελληνισμός του λειτούργησε ως κίνητρο καλλιτεχνικό και ηθικό. Χρησιμοποιούσε ως μοντέλα συμπατριώτες του Γάλλους, τους έντυνε με ελληνικές φορεσιές, τις οποίες προμηθεύονταν από ένα φίλο του στην Ελλάδα. Τα νέα που έρχονταν στην Ευρώπη, η φαντασία και η ευαισθησία του για τον ελληνικό λαό και τον απελευθερωτικό του αγώνα, προσδιόρισαν την ατμόσφαιρα των έργων του. Παρόλο ότι λείπει η αξία της προσωπικής μαρτυρίας, έχουν την συνταρακτική γνησιότητα της ενσυνείδητης συγκίνησης.

        Η ηρωική έξοδος των Μεσολογγιτών το 1826 και ο θάνατος του αγαπημένου του ποιητή Λόρδου Βύρωνα[6] (το 1824) στο Μεσολόγγι συγκλόνισαν τον Ντελακρουά. Στις 12 Ιανουαρίου 1824, ο Ντελακρουά γνωρίζει τον Συνταγματάρχη Ολιβιέ Βουτιέ. Έναν θερμό υποστηρικτή του ελληνικού ζητήματος, ο οποίος του διηγήθηκε με λεπτομέρειες, συνταρακτικές ιστορίες από τον πόλεμο στην Ελλάδα. Η φαντασία του απογειώνεται. Συνεπαρμένος από μία δημιουργική μέθη, σχεδίασε πολλές φορές την απεικόνιση κάθε ανθρώπινης μορφής, με τεράστια επιμέλεια, σβήνοντας και ξανασχεδιάζοντας από την αρχή. Με τα έργα του, ο Ντελακρουά, ενημερώνει και ταυτόχρονα επιθυμεί να προκαλέσει την προσοχή και τελικά την ενεργή συμμετοχή των Ευρωπαίων αναγνωστών – δεκτών, για το σταμάτημα των θηριωδιών των Τούρκων. Στην ερμηνεία των μηνυμάτων των έργων του ο αναγνώστης – δέκτης θα πρέπει να συνυπολογίζει τις έκδηλες και υπολανθάνουσες πληροφορίες[7] που θέλει ο Ντελακρουά να μεταφέρει.

Οι Δημιουργίες του:

α. «Η Σφαγή της Χίου»

Στοιχεία του Πίνακα

        Τον δημιούργησε το 1824. Είναι ελαιογραφία σε καμβά 417 Χ 354 εκατοστά. Βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Αντίγραφο του πίνακα υπήρχε στο Μουσείο της Χίου, το οποίο περί το 2009 αποσύρθηκε, διότι κρίθηκε ότι δεν συμβάλλει στην ύπαρξη καλών ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Απέραντη θλίψη, πόνο και οργή μεταδίδει η θολή εικόνα του πίνακα. Πίκρα για έναν καταπιεσμένο λαό, που τιμωρείται επειδή ήθελε να δείξει ότι δεν σταματά να διεκδικεί την ελευθερία του και τα δικαιώματα στη ζωή.

 Έργο με διαφορετική αλήθεια και βίαιη ορμή, όπου αποκαλύπτεται η σκληρότητα και τα πάθη, που κρύβονται μέσα στον άνθρωπο. Το σχέδιο είναι ελεύθερο και η σύνθεση του δυναμική. Αρθρώνεται στις διαγώνιους και εκτείνεται σε βάθος. Σχεδόν σαν να απηχεί υπόκωφα, από το φόντο του τοπίου, τον πόνο των πληγωμένων και βασανισμένων ανθρώπων, που προβάλλονται το ένα πάνω στο άλλο. Η παρατήρησή του για την φυσική πραγματικότητα είναι φανερή, γιατί γνωρίζοντας τα έργα του Κόνσταμπλ, ξαναρχίζει το έργο του, με στόχο ένα πιο σωστό καθορισμό των μεταβάσεων του φωτός και της απόδοσης της ατμόσφαιρας.

Οι προθέσεις του στην σύνθεση ήταν η κίνηση, η ποικιλία και η ενότητα. Παριστάνει ένα επεισόδιο από τον Αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας. Στον πίνακα παραβιάζει την διάταξη της σύνθεσης. Ενώ με καλλιτεχνικά μέτρα της εποχής, όλη η σύνθεση πρέπει να συγκλίνει προς το κέντρο, στο κεντρικό πρόσωπο, στον συγκεκριμένο πίνακα δεν υπάρχει ήρωας, είναι ένας πίνακας ιστορίας, που δεν έχει πρωταγωνιστή. Τα ψυχρά χρώματα συμβολίζουν την φρικτή κατάσταση που έζησαν οι κάτοικοι της Χίου. Οι νεκροί της Χίου ήταν περί τους 20.000 και πολλές χιλιάδες οδηγήθηκαν στη σκλαβιά. Από αυτούς πολλοί αγοράστηκαν με χρήματα των φιλελληνικών κομιτάτων της Ευρώπης και επέστρεψαν στη χώρα. Πολλοί όμως έμειναν σκλάβοι σε ξένα μέρη. Ένα νησί που αφανίστηκε όλος σχεδόν ο πληθυσμός του.

        Ο πίνακας απεικονίζει αρρώστους και ετοιμοθάνατους. Ανθρώπους που σε λίγο θα σκοτωθούν ή θα πουληθούν από τους Οθωμανούς. Η μάχη μαίνεται στο βάθος, όπου ένας Τούρκος ιππέας, καταστρέφει και σφάζει. Η εικόνα δείχνει μία ξεκληρισμένη οικογένεια με το θάνατο να τους καραδοκεί. Αποδίδει καλλιτεχνικά τη μορφή της αποδεκατισμένης, γεμάτης απόγνωσης, γυναίκας με τα κατακόκκινα μάτια από το κλάμα και τον τρόμο, που κοιτάζει προς τον ουρανό – περιμένοντας ίσως θεϊκή βοήθεια, που είδε να σκοτώνουν τα παιδιά της, τους δικούς της, τους συντοπίτες της και επέζησε για να οδηγηθεί στη σκλαβιά. Ξεπερνάει το θέμα αυτό καθεαυτό, και τον ρομαντισμό σαν τεχνοτροπία και γίνεται κλασικό σύμβολο, μια αιώνια αρχαία τραγική «Εκάβη». Δεξιά στον πίνακα, φαίνεται ένας Τούρκος ιππέας, που κρατάει δεμένη μία μισόγυμνη αιχμάλωτη Ελληνίδα. Το σαρίκι του Τούρκου είναι σε κίτρινο χρώμα, δείχνοντας το απύθμενο μίσος των Τούρκων για τους Έλληνες. Επίσης, δεξιά στον πίνακα, δίπλα στη δεμένη γυναίκα, ένας άνδρας να τραβάει τα μαλλιά του, αφού δεν μπορεί να την βοηθήσει. Κάτω δεξιά μία μητέρα σκοτωμένη, με γαλάζιο μισοβγαλμένο φόρεμα και το μωρό να προσπαθεί να βυζάξει. Ένα ζευγάρι στο κέντρο αγκαλιασμένοι, παίρνοντας δύναμη ο ένας από τον άλλο για να αντιμετωπίσουν τον θάνατο ή την δουλεία. Στο βάθος αριστερά φαίνεται ένας αιχμάλωτος με αχνή κόκκινη κάπα, και πιο πέρα ένας Τούρκος, με μαύρα χρώματα, όπως και το σκοτεινό μέλλον που περιμένει τους αιχμαλώτους. Αριστερά ένας αγωνιστής τραυματισμένος, αλλά περιμένει με γενναιότητα, το ζοφερό μέλλον του, κρατώντας το χέρι της γυναίκας του. Ένα ζευγάρι αριστερά κάτω, με την γυναίκα να στηρίζεται στον ώμο του τραυματισμένου θανάσιμα άνδρα. Επίσης, κάτω αριστερά, διακρίνονται αγκαλιασμένες δύο γυναίκες, δίνοντας κουράγιο η μία στην άλλη.

Ο πίνακας είναι επαναστατικός από άποψη ζωγραφικής. Η αποτύπωση τέτοιων παθών έλαβε μικτές αντιδράσεις, καθώς το κοινό ήταν συνηθισμένο σε πίνακες με δοξαστικά θέματα, αντί για καταστροφές. Προκάλεσε σκάνδαλο και σημείωσε ανοικτή ρήξη στον κόσμο της τέχνης. Συνταρακτικός από άποψη θέματος. Εξέφρασε την αγανάκτηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για την τουρκική θηριωδία στην ξεσηκωμένη για ελευθερία, Ελλάδα. Η δραματική ένταση και η συναισθηματική του γνησιότητα, τον έκαναν να λειτουργήσει ως φορέας πολιτικής και κοινωνικής ιδέας, με την εντελώς σύγχρονη έννοια των όρων δημοσιότητα, προβολή, προπαγάνδα με εξαιρετική επιτυχία. Εν κατακλείδι ο πίνακάς του «Η Σφαγή της Χίου» άφησε εποχή. Δημιουργείται νέο κύμα φιλελληνισμού στην Ευρώπη, με μπροστάρη τον ποιητή Βίκτωρα Ουγκώ (1802-1885).

        Κυριαρχεί η σύνθεση σε εξωτερικούς χώρους, υπό ασυνήθιστες οπτικές γωνίες και δίνεται έμφαση στην αναπαράσταση του φωτός. Θέλησε να αποτυπώσει την άμεση εντύπωση, που προκαλεί μία συγκεκριμένη εικόνα, τμήμα ενός σημαντικού ιστορικού γεγονότος. Ως σημαντικός ρομαντικός ζωγράφος εστίαζε υπερβολικά στο συναίσθημα. Αρχίζει στον πίνακα το παιχνίδι του φωτός και προσθέτει στο φόντο του σκοτεινού ουρανού, το «γαλάζιο χρώμα», το οποίο έχει αντανάκλαση στα ενδύματα των ανθρώπων και στα γύρω αντικείμενα. Ο σκεπασμένος με καπνό ουρανός και τα ρημαγμένα, καμένα σπίτια, συμβολίζουν την ολοκληρωτική εικόνα καταστροφής. Τα πρόσωπα των Τούρκων με την τυφλή βία, τα αφήνει στο σκοτάδι, ενώ τα πρόσωπα των Ελλήνων, ακόμη και την ώρα της απόλυτης φρίκης, τα χρωματίζει με άπλετο φως. Υπάρχει η συμπαραδήλωση[8] ότι το φως του αγώνα για την ελευθερία φωτίζει τις ζωές των Ελλήνων, ενώ το σκοτάδι της βίας και της καταπίεσης, σκεπάζει τις ζωές των Τούρκων.

Τα ενδύματα που φορούσαν οι άνθρωποι – μοντέλα στους πίνακές-του του τα έστειλε ένας φίλος του από την Ελλάδα. Λέγεται ότι τα μοντέλα-του ήταν ακίνητα επί ώρες στο ύπαιθρο, προσπαθώντας να αποδώσει τέλεια καλλιτεχνικά τον όλεθρο της Χίου.  

β. «Η Ελλάδα στα Ερείπια του Μεσολογγίου»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1826 – 1827, σε ηλικία είκοσι εννέα (29) ετών. Ελαιογραφία σε Καμβά με διαστάσεις 209 Χ 147 εκατοστά. Κοσμεί το Μουσείο Καλών Τεχνών του Μπορντώ.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Αναπαριστά την πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου. Είναι μία αλληγορία. Ο καλλιτέχνης αποφασίζει να επικεντρώσει σε μία κεντρική φιγούρα, σε μία «νίκη» για την Ελλάδα, παρά την ολοκληρωτική καταστροφή. Η γυναίκα, η «Ελλάδα», είναι η κεντρική μορφή του πίνακα και είναι γονατιστή στα συντρίμμια. Γυμνό στήθος, πολύ όμορφη, με λευκό φόρεμα, με τα χέρια τεταμένα, σε ένδειξη λύπης και απελπισίας και παράκλησης, αντικρίζοντας την μακάβρια σκηνή των σκοτωμένων αγωνιστών, οι οποίοι διάλεξαν το θάνατο και την καταστροφή της πόλης τους, έναντι της παράδοσης στους Τούρκους και στην τυραννία. Κατά την πολιτισμική παράδοση, ο Ντελακρουά ζωγράφισε μισόγυμνη την «Ελλάδα», εμπνεόμενος από το γεγονός ότι ο Καψάλης έστειλε έξω από το κτίριο (πυριτιδαποθήκη) τις γυναίκες γυμνόστηθες, για να προκαλέσουν τους Τούρκους να πλησιάσουν, όσο το δυνατόν κοντύτερα. Έτσι, ο Καψάλης έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη, οπότε με τους τραυματίες και τα γυναικόπαιδα σκοτώθηκαν και εκατοντάδες Τούρκοι που πλησίασαν.

Στην εικόνα, η «Ελλάδα» περπατά στις αιματοβαμμένες πέτρες, πάνω από τα πτώματα των αγωνιστών, στέκεται πάνω στα ερείπια. Ένα χέρι σκοτωμένου φαίνεται κάτω από τα χαλάσματα. Η μάχη φαίνεται ότι έχει τελειώσει υπέρ των Τούρκων, αφού ο Τούρκος στρατιώτης κάθεται σε μία πέτρα, κρατώντας όρθια τη σημαία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το σημαινόμενο της κίνησης, είναι το αίσθημα κυριαρχίας του θριαμβευτή Τούρκου στρατιώτη, η απάθεια με την οποία κρατάει κατακόρυφα τη σημαία και η αναισθησία του απέναντι στον όλεθρο που δημιούργησε.  

Τα χρώματα που χρησιμοποιεί είναι ζεστά, αλλά και ψυχρά χρώματα. Ζωγράφισε με κόκκινο χρώμα, τμήμα του επανωφοριού της γυναίκας, στο παπούτσι της αλλά και στο χέρι του σκοτωμένου, θέλοντας να συμβολίσει την αγάπη που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των ανθρώπων, αλλά επιπλέον συμβολίζει και το αίμα που έχει χυθεί στον πόλεμο. Το χέρι του σκοτωμένου πιθανόν να συμβολίζει την αθωότητα των Ελλήνων, όσον αφορά τον στόχο της απόκτησης της ελευθερίας του και του δικαιώματος στη ζωή. Στο επανωφόρι της γυναίκας κυριαρχεί το μπλε χρώμα, που είναι συνδεδεμένο με την θάλασσα της Ελλάδος. Επιπλέον, το μπλε είναι το χρώμα του ουρανού και το χρώμα που εκφράζει την καθαρή σκέψη, τη λογική συμπεριφορά, την καθαρότητα, την γλυκύτητα και την ηρεμία.    

 Η αντίδραση της όμορφης «Ελλάδος» με το λευκό φόρεμα, έχει ως φόντο ένα πολύ σκοτεινό ουρανό. Γύρω είναι όλα σκοτεινά, απαισιόδοξα και εκπέμπουν θλίψη. Είναι η καταιγίδα που έρχεται και το πλήρες χάος που θα ακολουθήσει. Η γυναίκα είναι  αποδεκατισμένη, αλλά στέκεται αγέρωχη, χωρίς δάκρια στα μάτια, μόνο με το ένα πόδι λυγισμένο. Ο εχθρός δεν μπόρεσε να την λυγίσει τελείως! Εδώ ο Ντελακρουά δανείζεται από την χριστιανική θρησκεία το μπλε επανωφόρι της Παναγίας. Η «Ελλάδα» παρουσιάζεται δυναμική, με γυρισμένη την πλάτη στον κατακτητή, δεν υποκύπτει στις καταστροφές και προετοιμάζεται υπομονετικά, για την επόμενη μάχη της και το αίσιο τέλος του πολέμου.

Ο πίνακας έχει εμφανείς ομοιότητες με τη μορφή της «Ελευθερίας», τον μεταγενέστερο πίνακά του για τη Γαλλική Ιουλιανή Επανάσταση του 1830. Η εικόνα του είναι κατακάθαρη, προσθέτοντας το γαλάζιο χρώμα στα ενδύματα και στον ουρανό, για να δείξει την φωτεινότητα του ήλιου, όπως και η φλόγα του πνεύματος και οι λαμπρές αστραπές της ψυχής. Ο Ντελακρουά είναι οραματιστής και ιδεολόγος. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα. Η συγκεκριμένη σκηνή «Η Ελλάδα στο Μεσολόγγι» αποτελεί φόρο τιμής και προς τον ποιητή Λόρδο Βύρωνα, τον οποίο θαύμαζε και εμπνεόταν από τα ποιήματά του[9].

Ο πίνακας, είναι μία αλληγορία, για τη συγκίνησή του, καθώς και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για την αιματηρή έξοδο του Μεσολογγίου, το Πάσχα του 1826. Η συμβολή του πίνακα στην ελληνική Επανάσταση ήταν ανεκτίμητη, καθόσον συγκίνησε και κινητοποίησε για πολλές δεκαετίες τους Ευρωπαίους πολίτες, για όσα χρόνια η Ελλάδα συνέχισε και μετά την ανεξαρτησία της, τους απελευθερωτικούς πολέμους.

γ. «Ορφανό Κορίτσι στο κοιμητήριο»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1824 και το έθεσε σε έκθεση στο Salon του Παρισιού, μαζί με το έργο: «Η Σφαγή της Χίου». Βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Ελαιογραφία σε καμβά, διαστάσεων 65 Χ 54 εκατοστών.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Συμβολίζει νεαρή Ελληνίδα, η οποία επισκέπτεται τους τάφους των γονέων της, που έπεσαν στον Αγώνα τους για λευτεριά. Τα χρώματα είναι ψυχρά, τονίζοντας το φοβισμένο πρόσωπο, με τα τρομαγμένα μάτια από τις θηριωδίες των Τούρκων. Η συμπαραδήλωση θα μπορούσε να εντοπιστεί στη συναισθηματική φόρτιση που προέρχεται από την εικόνα και απεικονίζει την κατάφορη θλίψη στο πρόσωπο της ορφανής Ελληνίδας.

δ. «Η Μονομαχία του Γκιαούρη και του Πασά»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1835. Ελαιογραφία σε Καμβά με διαστάσεις 59,6 Χ 73,4 εκατοστά. Βρίσκεται στο Art Institude of Chicago. Αντίγραφο του έργου βρίσκεται στο Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Το έργο είναι εμπνευσμένο από το ποίημα του Λόρδου Βύρωνα, «Γκιαούρ», που έγραψε το 1813. Απεικονίζει τη σκηνή της εκδίκησης του Έλληνα για το θάνατο της αγαπημένης του, από τον Τούρκο, Χασάν. Η μάχη μαίνεται ασταμάτητα. Ο εχθρός φαίνεται πισώπλατα. Τα χρώματα της εικόνας είναι συνδυασμός  ψυχρών και ζεστών χρωμάτων, ανάλογα της επικρατούσας κατάστασης. Η εικόνα οδηγεί στο δράμα, με εξωτικά κοστούμια και χρώματα. Το πρόσωπο του Έλληνα είναι λευκό, ενώ του Χασάν είναι κρυμμένο. Στο συμπαραδηλωτικό επίπεδο του νοήματος, ο αναγνώστης – δέκτης συνδέει τον Έλληνα αγωνιστή με το φως και τον πολιτισμό, ενώ τον Τούρκο με το σκοτάδι και την βαρβαρότητα. Ένα φως αχνοφαίνεται στο βάθος, δίνοντας μία ελπίδα για τον αμυνόμενο. Στο βάθος, λίγο πιο μακριά, διακρίνονται Έλληνες αμυνόμενοι να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον καλύτερα εξοπλισμένο αντίπαλο. Ο αγώνας των δύο ανδρών, σε πρώτο πλάνο, μαίνεται άνισος, σώμα με σώμα και με πάθος για επιβίωση. Τα άλογα συμμετέχουν και αυτά στον αγώνα, με τη στάση του σώματός τους και νιώθεις να ακούς τα χρεμετίσματά τους. Δίνουν και αυτοί τον αγώνα και τη δυναμική τους. Συμβολίζει τη μάχη των δύο διαφορετικών κόσμων, την ένταση, τον αγώνα και τη σφοδρότητα με την οποία πολεμούν Έλληνες και Τούρκοι.

ε. «Η Μάχη του Έλληνα και του Πασά»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1835. Ελαιογραφία σε Καμβά με διαστάσεις 59,6 Χ 73,4 εκατοστά. Βρίσκεται στο Art Institude of Chicago. Αντίγραφο του έργου υπάρχει στο Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου.

στ. «The Giaour Contemplating the dead Hassan»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1829. Ελαιογραφία σε καμβά. Βρίσκεται σε Ιδιωτική Συλλογή.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Το έργο είναι εμπνευσμένο από το ποίημα του Λόρδου Βύρωνα. Ο Τούρκος Χασάν είναι νεκρός στο έδαφος. Ο Γκιαούρης, ο Έλληνας αγωνιστής,  στηρίζεται στο σπαθί του με το δεξί του χέρι. Το αριστερό του πόδι το έχει κυριαρχικά πάνω σε πέτρα. Το αριστερό του χέρι το έχει στο γόνατό του και στηρίζει το αριστερό του σαγόνι, σκεπτόμενος τη μάχη που είχε πριν λίγο τελειώσει υπέρ του, σκοτώνοντας τον δολοφόνο της αγαπημένης του (Ελλάδος).

ζ. «Ένας Τούρκος Σκοτωμένος στα Βουνά»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1826. Ελαιογραφία σε καμβά. Βρίσκεται σε Ιδιωτική Συλλογή.

Συμβολίζει[10] την απόλυτη ηρεμία που επικρατεί στη φύση – κοινωνία, μετά το θάνατο του θηριώδη Τούρκου κατακτητή. Στο συμπαραδηλωτικό επίπεδο σημαίνει τη ζωή των βασανισμένων Ελλήνων που αρχίζει να παίρνει νόημα, με την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.

η. «Σκηνή από τον Ελληνικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1827. Διαστάσεις 65 Χ 82 εκατοστά. Ελαιογραφία σε καμβά. Βρίσκεται σε Ιδιωτική Συλλογή.Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Συμβολίζει το ορμητικό κύμα αγωνιστικότητας των Ελλήνων. Ο Έλληνας έφιππος περνάει πάνω από τον σκοτωμένο Τούρκο πολεμιστή για να συνδράμει στον αμυνόμενο συναγωνιστή του, ώστε να κάμψουν την αντίσταση των υπολοίπων Τούρκων στρατιωτών (Οθωμανική Αυτοκρατορία).

θ. «Έφιππος Έλληνας Αγωνιστής»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε περί το 1827.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Αναπαριστά ένα επεισόδιο από τον ελληνικό πόλεμο της ανεξαρτησίας. Τονίζει το αγέρωχο βλέμμα του έφιππου Έλληνα αγωνιστή. Το άλογό του φαίνεται σαν να μην πατάει στο έδαφος, σχεδόν πετάει. Το επανωφόρι του έφιππου ανεμίζει, έχοντας βγει το ένα μανίκι από το χέρι του. Τα μάτια του αλόγου, αλλά και του έφιππου, είναι στραμμένα  προς τον σκοτωμένο Τούρκο,  αδιάφορα και υποτιμητικά. Ο έφιππος αγωνιστής κατευθύνεται με βιάση στον αμυνόμενο συναγωνιστή του, ο οποίος μάχεται προστατευμένος πίσω από το σκοτωμένο άλογό του. Αποτελεί αλληγορία της ευρωπαϊκής βοήθειας στους αγωνιζόμενους Έλληνες. Ο πίνακας συνδύαζε έντονα ζεστά, αλλά και ψυχρά χρώματα. Αγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο, με την συνδρομή των εφοπλιστών Βασίλη Γουλανδρή και Σταύρου Νιάρχου. Βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου / Μουσείο Τέχνης.

ι. «Μετά τη Μάχη»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε την δεκαετία του 1820.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Περιγράφει την «ανάπαυση» του Έλληνα πολεμιστή, μετά την εξαντλητική μάχη με τους εχθρούς.

ια. «Ο Μπότσαρης Αιφνιδιάζει τους Τούρκους»

Στοιχεία του Πίνακα

Προσχέδιο του 1860-62, που απεικονίζει την αιφνιδιαστική επίθεση του Μάρκου Μπότσαρη στο στρατόπεδο των Τούρκων και τον μη αναμενόμενο θάνατό του. Μη ολοκληρωθείς πίνακας, λόγω του επελθόντος θανάτου του Ντελακρουά το 1863.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Το 1823, ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες επιτέθηκε αιφνιδίως εναντίον 15.000 Τουρκαλβανών του Ομέρ Πασά και του Μουσταή Πασά, που ήταν στρατοπεδευμένοι στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου. Επικράτησε πανικός στις τάξεις των Τούρκων, αλλά όταν ο Μπότσαρης κατευθύνθηκε στη σκηνή του Μουσταή Πασά, τον πυροβόλησαν, τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε μετά από λίγες ώρες, στο Μεσολόγγι, όπου τον μετέφεραν οι άνδρες του. Η ιστορία του Μάρκου Μπότσαρη[11], ενέπνευσε τον Ντελακρουά, τον οποίο ζωγράφισε δύο φορές.

ιβ. «Δύο Σουλιώτες Στρατιώτες»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1826. Ελαιογραφία σε καμβά.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Παρουσιάζει δύο (2) Σουλιώτες που ξεκουράζονται, πριν την επόμενη μάχη με τους εχθρούς. Ο ένας ξεκουράζεται πάνω σε μία πέτρα, ενώ ό άλλος, ο επικεφαλής, είναι όρθιος και αγέρωχος, έχοντας το ένα του πόδι αποφασιστικά πάνω στην πέτρα. Φαίνεται το σκληρό, αποφασιστικό βλέμμα στο πρόσωπο του επικεφαλής, δείχνοντας σιγουριά για την επικείμενη νίκη και το αίσιο τέλος της πολεμικής σύγκρουσης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο ουρανός, γεμάτος σκοτεινό καπνό, συμβολίζοντας ότι θα συμβούν και άλλες σκληρές πολεμικές αναμετρήσει, μέχρι να έλθει το φως της ελευθερίας. Τα ζεστά χρώματα (κόκκινο) που χρησιμοποιεί στους αγωνιστές (και γενικά σε όλους τους Έλληνες), προκαλούν τα συναισθήματα του ενθουσιασμού και της ζωντάνιας. Στόχος του Ντελακρουά είναι να μεταφέρει στον αναγνώστη – δέκτη, ακριβώς τη ζεστασιά που κρύβεται πίσω από τους Έλληνες (πολιτισμό, κουλτούρα). 

ιγ. «Two Studies of Suliote Costumes»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1822. Αποτελεί προσχέδιο και μη ολοκληρωθέντα πίνακα. Ελαιογραφία σε καμβά. Διαστάσεων 43 Χ 45 εκατοστά. Εκθέτεται στο μουσείο Λούβρου, στο Παρίσι.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Παριστάνει δύο (2) Σουλιώτες. Ο μεν αριστερά φαίνεται να χορεύει, ενώ ο δεξιά στέκεται όρθιος με το αριστερό του πόδι να είναι πιο μπροστά από το άλλο. Ο δεξιά αγωνιστής φαίνεται έτοιμος ν’  ακολουθήσει και αυτός τον χορό. Συμβολίζοντας τον «χορό» – μάχη, για την πολεμική σύγκρουση με τον τύραννο, μέχρι την επίτευξη του αντικειμενικού σκοπού της ελευθερίας. Τα κεφάλια τους είναι ασχημάτιστα. Και το κεφάλι του μεν αριστερά δεν είναι καθόλου σχηματισμένο, ενώ του δεξιά είναι σχηματισμένο, χωρίς μάτια και χωρίς να έχει λάβει την τελική του κορφή. Είναι φανερό ότι έδωσε περισσότερο σημασία στις ενδυμασίες των Σουλιωτών και την αγωνιστικότητά τους, παρά στην απεικόνιση των προσώπων των Σουλιωτών. Δείχνοντας έτσι ότι όλοι όσοι φορούν τα ενδύματα αυτά είναι γενναίοι.

ιδ. «Two Greek Soldiers Dancing»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1824-1825. Αποτελεί προσχέδιο και μη ολοκληρωμένο πίνακα. Ελαιογραφία σε καμβά. Διαστάσεων περί τα 43 Χ 45 εκατοστά. Εκθέτεται στο μουσείο Λούβρου, στο Παρίσι.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα   

Παριστάνει δύο (2) Έλληνες στρατιώτες να χορεύουν. Τα κεφάλια τους είναι ασχημάτιστα. Και το κεφάλι του μεν αριστερά είναι σχηματισμένο, χωρίς μάτια και χωρίς να έχει λάβει την τελική-του μορφή, ενώ του δεξιά δεν είναι καθόλου σχηματισμένο. Είναι φανερό ότι έδωσε περισσότερο σημασία στις ενδυμασίες και τον χορό των Ελλήνων στρατιωτών, παρά στην απεικόνιση των προσώπων τους. Είναι μία αλληγορία. Με τον χορό των δύο Ελλήνων αγωνιστών, συμβολίζει τον αγώνα τους για την ελευθερία και τα δικαιώματα για τη ζωή και τον πολιτισμό.

ιε. «Count Demetrius de Palatiano in Suliot Costume»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1829. Ελαιογραφία σε καμβά. Διαστάσεων περί τα 40,7 Χ 33,2 εκατοστά. Εκθέτεται στο μουσείο Cleveland Museum of Art.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Παρουσιάζει την ενδυμασία των Σουλιωτών αγωνιστών, την οποία φοράει ο φιλέλληνας και φίλος του, κόμης Δημήτριος. Στο βάθος αριστερά φαίνονται δύο άλλοι αγωνιστές να περπατούν αμέριμνα. Χαρακτηριστικό είναι το ψυχρό γκρι χρώμα του ουρανού, θέλοντας να δείξει την πολεμική κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική επικράτεια.

ιστ. «Έλληνας Πολεμιστής του 1820»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε την δεκαετία του 1820. Αποτελεί προσχέδιο.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Παρουσιάζει έναν Έλληνα πολεμιστή να είναι βυθισμένος στις σκέψεις του και έτοιμος να ξεκινήσει την επόμενη αναμέτρησή του με τον εχθρό. Κρατάει με το αριστερό του χέρι τα χαλινάρια του αλόγου, το οποίο φαίνεται πανέτοιμο να τον ακολουθήσει.

ιζ. «Τούρκος Παραδίνεται σε Έλληνα Ιππέα»

Στοιχεία του Πίνακα

Τον δημιούργησε το 1858.

Η Περιγραφή και το Νόημα – Μήνυμα του Πίνακα

Παρουσιάζει την αγωνιστικότητα και το σθένος του Έλληνα αγωνιστή, μπροστά στο οποίο ο εχθρός υποχωρεί και παραδίνεται.

Παρατηρήσεις – Εντυπώσεις Τεχνικών Στοιχείων των Έργων

Οι  ανωτέρω πίνακές του είναι λάδια σε καμβά και έχουν άμεση σχέση με την ελληνική Επανάσταση του ’21. Το αξιοσημείωτο είναι όμως, ότι βλέπουμε, πως ενώ υπάρχει ένας ρεαλισμός και ρομαντισμός, παίζει μεγάλο ρόλο το φως στην παράσταση το οποίο εισέρχεται. Αυτό είναι το κλειδί τεχνοτροπικής κατανόησης του έργου. Παρόλα αυτά, αρχίζει να φαίνεται στα έργα του μια μικρή ιμπρεσιονιστική επιρροή, με τις γρήγορες πινελιές, προς το τέλος της ζωής του.

Ο Ντελακρουά, βέβαια, αρχές του 19^ου αιώνα ακολουθεί τον ρεαλισμό και τον ρομαντισμό. Αργότερα συμμετείχε στα πρώτα στάδια του ρεύματος του Ιμπρεσιονισμού, που προσπαθούσε να εκφράσει τη φύση και την συνεχή της ανανέωση. Το ρεύμα αυτό αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης της μοντέρνας τέχνης. Δημιουργούσε πίνακες ειδυλλιακούς, όλο ζωντάνια και δύναμη, με χρώματα έντονα φωτεινά και ζεστά, αλλά και με χρώματα ψυχρά. Απέδιδε τοπία, ανθρώπινες μορφές και ζώα, με χρώματα σε τέλεια εναρμόνιση μεταξύ τους. Είχε επιδεξιότητα στην ζωγραφική προσωπογραφιών με μεγάλη λεπτομέρεια, με πινελιές λεπτές – δυναμικές, και με ρεαλιστικά εφέ φωτισμού. Απέδιδε με ακρίβεια τις λεπτές πτυχώσεις των υφασμάτων και των ενδυμάτων. Απεικόνιζε σκηνές από τις μάχες και την καθημερινή ζωή. Εμπνέονταν από την πραγματικότητα. Μία πραγματικότητα που την είχε προσαρμόσει στον εσωτερικό του κόσμο και τις ιδέες του.

Χωρικά οι περισσότεροι πίνακές του είναι στο ύπαιθρο, μέσα στη φύση. Το δείχνουν το άπλετο φως στα πρόσωπα των ανθρώπων που επιλέγει (Ελλήνων), την ενδυμασία τους, την άνεσή τους με τον χώρο.

Αντί Επιλόγου

 Στα έργα του ο Ντελακρουά, με τα σχέδια και τα χρώματα, αποτυπώσει το περιβάλλον, τον τρόπο ζωής, τους αγώνες των ανθρώπων για ελευθερία, κ.α. Εκφράζει όχι μόνο την απτή πραγματικότητα, αλλά και την εσωτερική κατάστασή του και προσπαθεί μέσω των έργων του να εξωτερικεύσει την αντίληψη, το συναίσθημά του και τη μετάφραση του κόσμου, όπως αυτός τον βιώνει. Την στιγμή που ασχολείται με το να εκφράσει μέσω των έργων του προσωπικές εικόνες και συναισθήματα, τότε η θετική αύρα του ενεργοποιείται και συνδέεται με αυτά, ιδιαίτερα όταν προσπαθεί να αναπαραστήσει βιώματα ή ακούσματα από έντονα φορτισμένες καταστάσεις, θετικές, αλλά περισσότερο αρνητικές.

Όταν άρχισε η ελληνική Επανάσταση το 1821, ο Ευγένιος Ντελακρουά ήταν 23 ετών. Η ελληνική υπόθεση τον κέρδισε από την πρώτη στιγμή και δεν έπαψε να τον απασχολεί έως το τέλος της ζωής του. Σε όλους τους πίνακές του, το πρόσωπο των Τούρκων συμβόλιζε την τυφλή βίαιη δύναμη, ενώ το πρόσωπο των Ελλήνων συμβόλιζε την ελευθερία και τον πολιτισμό. Πρώτος μεγάλος πίνακας και καρπός του ενθουσιασμού του ήταν: «Η Σφαγή της Χίου». Ο πίνακας αυτός χάρισε στον Ντελακρουά: «Το Χρυσό Μετάλλιο Δεύτερης Τάξης». Τον ζωγράφισε σε έξι (6) περίπου μήνες και αγοράστηκε από τη γαλλική κυβέρνηση έναντι 6.000 νομισμάτων. Ακολούθησαν και άλλα έργα του για την Ελληνική Επανάσταση, όπως «Η Ελλάδα στα Ερείπια του Μεσολογγίου και όλα τα υπόλοιπα σημαντικά του έργα.

Ανυπολόγιστη η προσφορά του στον Ελληνικό Αγώνα του ‘21. Η Ελλάδα οφείλει πολλά στον Ντελακρουά. Η Ελλάδα ως φόρο τιμής έχει ονομάσει οδούς στην Αθήνα (Νέο Κόσμο), στο Μεσολόγγι και στη Χίο.

[1] Λέγεται ότι πραγματικός του πατέρας ήταν ο Ταλλεϋράνδος, διάσημος διπλωμάτης,  στον οποίο ο Ευγένιος έμοιαζε στον χαρακτήρα και στην εμφάνιση.

[2] Για κάθε κομμένο κεφάλι ή αυτιά αλλόθρησκου, υπήρχε καθορισμένη χρηματική αμοιβή από τον Σουλτάνο.

[3] Το Salon ή Σαλόνι του Παρισιού (γαλλικά: Salon de Paris), ξεκίνησε το 1667. Ήταν μια επίσημη έκθεση ζωγραφικής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Παρισιού. Μεταξύ των ετών 1748 και 1890 και υπήρξε αναμφισβήτητα το σπουδαιότερο γεγονός του δυτικού κόσμου.

[4] Διατηρούσε ημερολόγιο ανελλιπώς σε όλη τη ζωή του.

[5] Ερμηνεύον, είναι η έννοια που αποδίδεται στο σημείο (π.χ.  στον πίνακα «Η Ελλάδα στα Ερείπια του Μεσολογγίου», η γυναίκα ερμηνεύεται ως ΕΛΛΑΔΑ).

[6] Ο Λόρδος Βύρωνας απεβίωσε από ελονοσία στο Μεσολόγγι, στη διάρκεια της πρώτης πολιορκίας.

[7] Οι έκδηλες πληροφορίες προσφέρουν βάση για τον εντοπισμό των εννοιών του μηνύματος  του πίνακα με μεθοδικό τρόπο. Οι υπολανθάνουσες, συνδέονται με σύμβολα και επικοινωνιακές πρακτικές της κοινωνικής ζωής και αναλύονται βάσει των συμπερασμάτων που προκύπτουν από τα έκδηλα χαρακτηριστικά και συνδέονται με κοινωνικά, πολιτικά, ψυχολογικά και πολιτιστικά δεδομένα.

[8] Συμπαραδήλωση είναι το νόημα που προκύπτει από την επεξεργασία της εικόνας από τον αναγνώστη – δέκτη, με τη χρήση κωδικών, συλλογικών ή προσωπικών (ιδεολογίες, κουλτούρα, νοοτροπία, συναισθήματα). Δεδομένου ότι η συμπαραδήλωση εξαρτάται από τους κοινωνικούς, πολιτισμικούς και τους προσωπικούς κώδικες, που θα χρησιμοποιηθούν, οι δυνητικές ερμηνείες είναι διάφορες. Επειδή η συμπαραδήλωση είναι υποκειμενική και για το λόγο αυτό και μεταβλητή.

[9] Ο Λόρδος Βύρωνας είχε αποβιώσει στην πόλη του Μεσολογγίου στο πλευρό των Ελλήνων Επαναστατών, το 1824, στην πρώτη πολιορκία, πριν την Έξοδο του 1826.

[10] Συμβολικό μήνυμα, είναι το τι εννοεί η εικόνα. Είναι το κωδικοποιημένο μήνυμα, σύμφωνα με την κοινωνική σύμβαση της εποχής.

[11] Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη ενέπνευσε και άλλους ευρωπαίους καλλιτέχνες. Σήμερα, υπάρχει ένας σταθμός του Μετρό στο Παρίσι, αφιερωμένος στον Μάρκο Μπότσαρη.

Βιβλιογραφικές και Διαδικτυακές Αναφορές

• Βιογραφία του Ευγένιου Ντελακρουά, διατίθεται στο διαδικτυακό τόπο: https://www.sansimera.gr, (23-3-2021).
• Γουντχάουζ, Κρίστοφερ. (2020). ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ στον Αγώνα για την Ελληνική Ανεξαρτησία, μετάφραση Λαμπράκος Γιώργος, Αθήνα: ΜΙΝΩΑΣ.
• Δρούλια, Λουκία. (2003). Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, Στο συλλογικό έργο «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000», σελ. 267-286, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
• Ελλάς 2021, διατίθεται στο διαδικτυακό τόπο: https://wwww.eu), (23-3-2021).
• Fiske, John. (1992). Εισαγωγή στην Επικοινωνία. Επικοινωνία και Κουλτούρα, Αθήνα.
• Fiske, John. (2010). Εισαγωγή στην Επικοινωνία. Μετάφραση Βέρα Μεσσήνη – Ελένη Λούντζη, Αθήνα: Αιγόκερως.
• Κάστορας, Σ. (2002). Πολιτιστική Επικοινωνία. Αρχές και Μέθοδοι Επικοινωνίας, Πάτρα: ΕΑΠ.
• Κωνσταντάρας, Κωνσταντίνος & Κοσσιώνης, Χρήστος. (2017). Τουρκικές Σφαγές Εναντίον των Ελλήνων κατά την Επανάσταση και Ελληνικά Ολοκαυτώματα, Αθήνα: ΗΛΕΚΤΡΟΝ.
• Parramon Vilasalo, Jose. (1991). Πώς να σχεδιάζετε, μετάφραση Πενθερουδάκης Χρήστος, σελ. 22-23, Αθήνα: ΝΤΟΥΝΤΟΥΜΗ.
• Πίνακες του Ντελακρουά, διατίθενται στο διαδικτυακό τόπο: https://commons.wikipedia.org/wiki/File: Eugene_Delacroix, (23-3-2021).
• Σβεν Βιντάλ – Μπένο Σίγνιτζερ σε συνεργασία με την Τζιν Όλσον. (1998). Εφαρμοσμένη Επικοινωνία. Μία Εισαγωγή στον Επικοινωνιακό Σχεδιασμό, μετάφραση Μεταξά Κάτια, Αθήνα: Καστανιώτης
• Συλλογικό έργο, Οι Μεγάλοι Ζωγράφοι. Από τον 19^ο αιώνα στον 20^ο, σελίδες 27-51, Αθήνα: ΜΕΛΙΣΣΑ.
• Συλλογικό έργο. (1968). Η Τέχνη και οι Μεγάλοι Δημιουργοί της, μετάφραση Καπόγλου Εσπερία, Τόμος Γ’ , σελίδες 194-200, Αθήνα: ΖΟΛΙΝΔΑΚΗΣ ΧΑΡΗΣ.
• «Το Κίνημα του Ρομαντισμού και η Φιλοσοφία της Ιστορίας του Herder», 1-10-2010, διατίθεται στο διαδικτυακό τόπο: https://www.istorikathemata.com, (23-3-2021).
• Ψύλλα, Μ. (2004). Το μήνυμα ως αντικείμενο ερμηνείας και ανάλυσης στο πλαίσιο της επικοινωνιακής πράξης, στο Μέθοδοι στην Κοινωνιολογική Έρευνα, Γ. Παπαγεωργίου (επιμ.), Αθήνα: Τυπωθήτω / Δάρδανος