18 Μαΐου- Διεθνής Ημέρα Μουσείων
- 17/05/2021
- 0
Γράφει ο Άρης Καθρέπτας, Γεν. Γραμματέας του ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ
Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), επιθυμώντας να αναδείξει το ρόλο των Μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, όρισε από το 1977 τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων.
Το μήνυμα αυτής της επετείου είναι «να γίνουν τα Μουσεία φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών, με σκοπό την ανάπτυξη της μόρφωσης και της αμοιβαίας κατανόησης, τη συνεργασία και την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς».
Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων [i]
Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1946 ως μη κυβερνητικός οργανισμός από λίγους αρχικά επαγγελματίες μουσείων – αρχαιολόγους, ιστορικούς της τέχνης, μουσειολόγους, συντηρητές κ.ά.- που αγωνιούσαν για την τύχη της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς μετά τις καταστροφές που είχε υποστεί στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η UNESCO αποφάσισε εξ αρχής να στηρίξει το ICOM προσφέροντάς του στέγη στο κτήριό της στο Παρίσι. Το 1951 ξεκίνησαν μαζί το πρόγραμμα “Σταυροφορία των Μουσείων”, που συνέβαλε ουσιαστικά στην αναγνώριση του εκπαιδευτικού ρόλου των μουσείων. Μέσα από τον ίδιο προβληματισμό, το 1977, καθιερώθηκε η 18η Μαΐου ως Διεθνής Ημέρα Μουσείων.
Κύριο μέλημα του ICOM είναι η επισήμανση και η αντιμετώπιση των προβλημάτων των μουσείων και των εργαζομένων σε αυτά, καθώς και η ανάπτυξη του κλάδου της μουσειολογίας. Με τον όρο Μουσείο εννοείται σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της ICOM (International Council of Museums) «ένα μόνιμο ίδρυμα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοικτό στο κοινό, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού και περιβάλλοντος, με στόχο τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία».
Το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1983. Καλύπτοντας το κενό που υπήρχε κατά την εποχή της ίδρυσής του, λόγω της έλλειψης οργανωμένων μουσειακών σπουδών στη χώρα μας, έδωσε την ευκαιρία στους εργαζόμενους στα ελληνικά μουσεία να έλθουν σε επαφή με τη διεθνή μουσειολογική θεωρία και πρακτική. Το έργο του είναι πολύπλευρο και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.[ii]
Η Ιστορία του όρου [iii]
Βάσει του σύγχρονου ορισμού τους τα μουσεία ικανοποιούν μια ιδιαίτερη ανθρώπινη ανάγκη, τη δημιουργία ενός μόνιμου αρχείου για το πώς έζησαν οι άνθρωποι και τι πέτυχαν σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο.
Ο παραπάνω ορισμός δεν συνιστούσε εξαρχής το πλαίσιο μέσα στο οποίο καθορίζονται οι λειτουργίες ενός μουσείου, ούτε συνδεόταν με τη συλλογή και την έκθεση αντικειμένων. Στην αρχαιότητα το μουσείο περιγράφεται ως τέμενος αφιερωμένο στη λατρεία των Μουσών. Τούτο σημαίνει πως στο συγκεκριμένο χώρο καλλιεργούνταν οι τέχνες, τα γράμματα, η μουσική, η ποίηση, η φιλοσοφία και ο χορός. Στην περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ο όρος χρησιμοποιείται κυρίως για χώρους στους οποίους διεξάγονταν φιλοσοφικές συζητήσεις.
Κατά την περίοδο της Αναγέννησης ο όρος παραπέμπει στις ιδιωτικές συλλογές της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας, ενώ στον 17ο αιώνα σχετίζεται με την πληρότητα των εγκυκλοπαιδικών γνώσεων και την «ευρεία κάλυψη ενός γνωστικού αντικειμένου». Στα μέσα του ίδιου αιώνα στην Ευρώπη χρησιμοποιείται ο λατινικός όρος musaeum για τον προσδιορισμό συλλογών με περίεργα αντικείμενα . Στα τέλη του 17ου, αρχές του 18ου, αιώνα καθιερώθηκε ο όρος για συγκεκριμένα κτήρια που στέγαζαν συλλογές αντικειμένων.
Κατηγορίες μουσείων [iv]
Τα μουσεία κατηγοριοποιούνται βάσει των συλλογών που διαθέτουν, των φορέων που τα ιδρύουν και τα διαχειρίζονται, βάσει του βεληνεκούς της συλλογής τους, βάσει του κοινού που εξυπηρετούν και του εκθεσιακού τους χώρου
Ταξινόμηση βάσει συλλογής:
(Α) Γενικού ενδιαφέροντος – Μικτά Μουσεία: Είναι αυτά που εμπεριέχουν πολλαπλών ειδών Συλλογές. Τέτοιο είναι στην Ελλάδα το Μουσείο Μπενάκη.
(Β) Ειδικά Μουσεία: Είναι αυτά που έχουν εξειδικευμένες συλλογές μιας ομάδας εκθεμάτων όπως , Αρχαιολογικά, Τέχνης, Ιστορικά, Θεματικά, Λαογραφικά, Φυσικής Ιστορίας, Επιστημών, Πολεμικά, Νομισματικά, Ναυτικά, Εθνολογικά.
Ταξινόμηση Βάσει ιδρυτικού και διαχειριστικού φορέα όπως Κρατικά,, Δημόσια, Ιδιωτικά
Βάσει βεληνεκούς δηλαδή Εθνικά, Περιφερειακά, Τοπικά
Βάσει κοινού όπως Γενικά, Εκπαιδευτικά, Ειδικού ενδιαφέροντος
Βάσει χώρου όπως Αρχαιολογικοί χώροι, Υπαίθρια, Ιστορικά κτήρια-μουσεία
Ποιος είναι ο ρόλος του Μουσείου
Η παραδοσιακή ιδιότητα των μουσείων και των πινακοθηκών, να εκθέτουν τους θησαυρούς της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, έχει σαν βασικό στόχο από τη μια πλευρά τη διάδοση της τέχνης του παρελθόντος αλλά και του παρόντος και από την άλλη προστατεύει τον θεατή από τα αρνητικά φαινόμενα της συστηματικής εμπορευματοποίησης της τέχνης, διαφυλάττοντας την καλλιτεχνική ποιότητα στο σύνολό της.
Είναι γεγονός ότι ο ρόλος του μουσείου έχει αλλάξει ριζικά την τελευταία δεκαετία. Ακόμα και στη χώρα μας εφαρμόζονται στρατηγικές με κοινό στοιχείο την «ενεργοποίηση» του μουσείου μέσα στην πόλη, στην κοινωνία. Με τη σωστή οργάνωση και τη λειτουργία του μουσείου, δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες που το προβάλλουν σαν πόλο έλξης μέσα από συγκεκριμένες ενέργειες όπως η σύνδεση του μουσείου με την εκπαίδευση, η συμμετοχή σε καλλιτεχνικά-πολιτιστικά προγράμματα, ανταλλαγή πολιτιστικού υλικού κ.α.
Τα Μουσεία της Ελληνικής επικράτειας φιλοξενούν μοναδικά εκθέματα που καλύπτουν χιλιετίες πολιτισμού, ιστορίας και επιτευγμάτων.
Ειδική αναφορά θα κάνουμε στα είκοσι επτά Ναυτικά Μουσεία τα οποία είναι διεσπαρμένα σε όλη τη επικράτεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μικρά περιφερειακά Ναυτικά Μουσεία υποστηρίζονται από ιδιωτικές πρωτοβουλίες και για την επιβίωσή τους είναι αναγκαία η προσοχή και υποστήριξη από όσους φορείς και ιδιώτες έχουν τη δυνατότητα.
- Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος (Πειραιάς) Το μεγαλύτερο Ναυτικό Μουσείο με ανεκτίμητο αρχειακό υλικό και συλλογές αντικειμένων. Την 7η Απριλίου του 1949 μία
Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος ομάδα έγκριτων πολιτών του Πειραιά μαζί με αξιωματικούς του Πολεμικού και Εμπορικού Ναυτικού, έχοντας ως κοινό δεσμό την αγάπη για τη θάλασσα και τα πλοία ίδρυσαν το Ν.Μ.Ε [v]
- Ναυτικό Μουσείο Κρήτης , ιδρύθηκε για να στεγάσει και να διαφυλάξει τις Ναυτικές μας παραδόσεις και ειδικότερα της Κρήτης Στην είσοδο του λιμανιού των Χανίων βρίσκεται το Φρούριο ΦΙΡΚΑ το οποίο κατασκεύασαν οι Ενετοί (1204-1669). Στην είσοδο του Φρουρίου αυτού βρίσκεται το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης , το δεύτερο μεγαλύτερο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος. [vi]
- Πλωτό Ναυτικό Μουσείο Θωρηκτό “Γεώργιος Αβέρωφ”, το ιστορικό θωρακισμένο καταδρομικό που ευρίσκεται στο Άλσος Ναυτικής Παράδοσης στο Τροκαντερό Παλαιού Φαλήρου
- Πλωτό Ναυτικό Μουσείο Α/Τ ΒΕΛΟΣ
- Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας
- Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξιδίου
Ναυτικό Μουσείο Κρήτης - Ναυτικό Λαογραφικό Μουσείο Ιθάκης
- Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου (Μύκονος)
- Ναυτικό Μουσείο Θήρας (Σαντορίνη)
- Ναυτικό Μουσείο Καβάλας
- Ναυτικό Μουσείο Νίκου Θάνου «Μορίνα» (Λευκάδα)
- Ναυτικό Μουσείο Οινουσσών
- Ναυτικό Μουσείο Σύμης
- Ναυτικό Μουσείο Χίου
- Ναυτικό Μουσείο Άνδρου
- Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου
- Ναυτικό Μουσείου Καλύμνου
- Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης Περάματος
- Ναυτικό Μουσείου Λιτοχώρου
- Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης και Σπογγαλιείας Ν. Κούταλης Λήμνου
Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας - Πλωτό Μουσείο Νεράιδα (Παλαιό Φάληρο, Μαρίνα Φλοίσβου)
- Ναυτικό Μουσείο Σάμης
- Μιλάνιο Ναυτικό Μουσείο Ζακύνθου
- Μουσείο Αλιευτικών Σκαφών και Εργαλείων (Νέα Μουδανιά)
- Μουσείο Ανάδειξης και Προβολής της Ναυτικής Παράδοσης Βατίκων
- Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης Μούδρου
- Ναυτικό Μουσείο Τέχνης και Παράδοσης «Αειναύτες» στο Λαύριο
[i] http://icom-greece.mini.icom.museum/
[ii] http://icom-greece.mini.icom.museum/
[iii] https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF
[iv]https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF#%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CF%89%CE%BD
[v] http://www.hmmuseum.gr/
[vi] http://mar-mus-crete.gr/
Πηγές
https://www.sansimera.gr/worldays/29
http://icom-greece.mini.icom.museum/
https://www.icomoshellenic.gr/
