9 Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων

Του Αντιναυάρχου (Ο) Δ. Μπαλόπουλου  Π.Ν. (ε.α) – Δημόσιου Ιστορικού (Μ

 ‘’Για να προχωρήσουμε στο μέλλον πρέπει να διασώσουμε το παρελθόν’’

Περνώντας τα χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν με την άποψη ότι κάθε αντικείμενο, κάθε φωτογραφία, μπορεί να μεταφέρει μια ιστορία και σε κάθε περίπτωση σε βοηθάει να ανασυνθέσεις μια εποχή και την ιστορία της.

Το «Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας», μέλος της «Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας» συμμετέχοντας στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχείων, παρουσιάζει σήμερα την τελευταία πρόσκτηση αρχείου.

Δελτίο Προσκτήσεων, 1/2023

Ιούνιο

Αρχείο Αντιναυάρχου Π.Ν. Νικολάου Α. Αθανασίου.

Το αρχείο παραχωρήθηκε από τον κ. Αλέξιο Σταυρίδη στη μνήμη του πατέρα του Σταύρου Σταυρίδη και αποτελείται από: Μια επιχρωματισμένη λιθογραφία του Βασιλέως Κωνσταντίνου της περιόδου των Βαλκανικών Πολέμων, τρεις φωτογραφίες πολεμικών πλοίων και επιστολική αλληλογραφία του Νικολάου Α, Αθανασίου με μέλη της οικογενείας του της περιόδου 1912 έως 1935. Το αρχείο αυτό θα τεκμηριωθεί, θα ψηφιοποιηθεί και θα παρουσιασθεί εντός του τρέχοντος έτους, θα παραδοθεί δε στο «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη» προκειμένου ενσωματωθεί με το αρχείο της οικογένειας, το οποίο φυλάσσεται στον συγκεκριμένο φορέα.

Ο Νικόλαος Αθανασίου του Αθανασίου υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα του Πολεμικού Ναυτικού της περιόδου 1890 (χρονιά εισόδου στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων) μέχρι και την περίοδο της Κατοχής. Στο συνοπτικό Βιογραφικό Σημείωμα που ακολουθεί, το οποίο βασίζεται Βιογραφικό Λεξικό Αποφοίτων της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, του Αναστασίου Δημητρακόπουλου, μπορούμε να διαπιστώσουμε μέσα από την σταδιοδρομική πορεία του Αθανασίου ότι ουσιαστικά συνομιλούσε με τα μεγάλα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας περιόδου της σύγχρονης Ιστορίας μας.

Βιογραφικό Σημείωμα του Νικόλαου Αθανασίου του Αθανασίου (*) (ΑΜ 74)

Αθήνα, 29.12.1875 – Αθήνα, 14.06.1953

Εισήλθε στη Σ.Ν.Δ. στις 06.09.1889, αποφοίτησε δε στις 06.08.1893 ως μάχιμος Σημαιοφόρος. Προήχθη σε Ανθυποπλοίαρχο στις 24.03.1899, σε Υποπλοίαρχο στις 06.05.1905, σε Υποπλοίαρχο Α΄ Τάξης στις 29.03.1910, σε Πλωτάρχη στις 02.06.1913 και σε Αντιπλοίαρχο στις 07.02.1915. Στις 21.06.1917, μετά την επικράτηση του Ελ. Βενιζέλου (Ιούνιος 1917), τέθηκε σε δίμηνη διαθεσιμότητα, προήχθη δε σε Πλοίαρχο στις 25.02.1920  (αναδρομικά από 26.12.1917). Στις 20.10.1922, ύστερα από την Επανάσταση του Σεπτεμβρίου 1922, τέθηκε εκ νέου σε διαθεσιμότητα μέχρι τις 23.03.1923. Στις 30.07.1925, μετά το Κίνημα Παγκάλου (Ιούνιος 1925), τέθηκε για τρίτη φορά σε διαθεσιμότητα και στις 21.08.1925 αποστρατεύθηκε ως Υποναύαρχος ε.α. Στις 05.12.1925, ανακλήθηκε στην ενέργεια με το βαθμό του Πλοιάρχου, λόγω μη προαγωγής νεωτέρου του στο βαθμό του Υποναυάρχου, σε κατάσταση ειδικής μονιμότητας για τη Διεύθυνση Εμπορικής Ναυτιλίας του Υπουργείου των Ναυτικών και στις 08.10.1926 επαναφέρθηκε στην εφεδρεία. Στις 18.11.1935, στο πλαίσιο αποκατάστασης όσων είχαν απομακρυνθεί για πολιτικούς λόγους, ανακλήθηκε η αποστρατεία του, προήχθη αναδρομικά σε Υποναύαρχο από 19.01.1926, λογίστηκε δε σε αποστρατεία από τις 29. 12.1933 ως Υποναύαρχος ε.α.

Φοίτησε στη Σχολή Τορπιλών (1905) και έλαβε αντίστοιχο πτυχίο εξειδίκευσης. Υπηρέτησε σε πλοία επιφανείας και σε επιτελικές και διοικητικές θέσεις, χρημάτισε δε καθηγητής στη Σ.Ν.Δ. (1914-1915, τορπιλών).

Έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897, επί της θωρακοβάριδας ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, μετέχοντας στις επιχειρήσεις έναντίον των φρουρίων της Πρέβεζας. Ακολούθως, με το βαθμό του Ανθυποπλοιάρχου, διατέλεσε Κυβερνήτης της κανονιοφόρου Α (1900) και της ατμοημιολίας ΑΗΔΩΝ (1901-1902), ως δε Υποπλοίαρχος Α΄ Τάξης, Κεντρικός Λιμενάρχης Πειραιά (1910-1911)[1].

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, υπηρέτησε ως Ύπαρχος του αντιτορπιλικού ΣΦΕΝΔΟΝΗ με το οποίο έλαβε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις, περιλαμβανομένης της ναυμαχίας της Λήμνου (05. 01.1913), με το βαθμό δε του Υποπλοιάρχου Α΄ Τάξης, ως Κυβερνήτης του τορπιλοβόλου 12 (1913), συγχρόνως δε, και ως Διοικητής Ομάδας Τορπιλοβόλων (1913). Κατά το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, διατέλεσε Διοικητής του 2^ου Τάγματος του 29^ου Ναυτικού Συντάγματος (1913, Πλωτάρχης), με το οποίο μετέσχε στις χερσαίες επιχειρήσεις, περιλαμβανομένης της μάχης της Γευγελής (23 – 24.06. 1913).

Ακολούθως, διατέλεσε Κυβερνήτης των αντιτορπιλικών ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ (1914, Πλωτάρχης) και ΝΙΚΗ (1915-1916, Αντιπλοίαρχος), καθώς και Διοικητής του Ναυτικού Αεροδρομίου Π. Φαλήρου (1917-1918, Αντιπλοίαρχος).

Έλαβε μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με το βαθμό του Αντιπλοιάρχου, ως Κυβερνήτης του αντιτορπιλικού ΑΕΤΟΣ (1918) και, κατόπιν, ανέλαβε καθήκοντα Διευθυντή της Ναυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας (1919).

Στη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ως Πλοίαρχος, διατέλεσε Κυβερνήτης του θωρηκτού ΥΔΡΑ (1920), Διοικητής Υποβρύχιας Άμυνας (1920-1921) και Κυβερνήτης του θωρηκτού ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ (1921-1922). Στη συνέχεια, ανέλαβε την κυβέρνηση και πάλι του ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ (1924), καθώς και του θωρηκτού ΛΗΜΝΟΣ (1924-1925).

Στα τέλη 1920, ήταν μέλος της επιτροπής εξέτασης των αιτήσεων αποκατάστασης των αποτά-κτων αξιωματικών του Ναυτικού (Πλοίαρχος) και, μεταξύ 1938 και 1948, χρημάτισε Πρόεδρος του Δ.Σ. του Μετοχικού Ταμείου Ναυτικού (Υποναύαρχος ε.α.).

Έλαβε μέρος στο Κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου (Αύγουστος 1909, Υποπλοίαρχος) και στη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε σε αντιστασιακή οργάνωση. Στις 11.11.1950, τιμήθηκε με το Μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων, επειδή: κατά την διάρκειαν της Κατοχής, ταχθείς εις ειδικάς εθνικάς οργανώσεις, δια συστηματικής και επικινδύνου ενώπιον του εχθρού εργασίας, προσέφερε σημαντικάς υπηρεσίας εις τον υπέρ πατρίδος αγώνα και επέδειξεν ευψυχίαν και αφοσίωσιν εις το καθήκον.

Συνέγραψε τα: Εγχειρίδιον Υπαξιωματικού και Ναύτου Τορπιλλητού[2] (1909) και Μαθήματα Τορπιλλών (1914-1915).

[1]        Μέχρι το 1919, που συστάθηκε το Λιμενικό Σώμα, οι λιμενικές αρχές επανδρώνονταν από τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού.

[2]        Με το Μ. Σαχτούρη (μάχιμο αξιωματικό, προερχόμενο από τη Ναυτική Σχολή, τάξης εισόδου 1858).