“Drache”: Ο επίδοξος δολοφόνος του Αντιτορπιλικού “Αδρίας”. Σπάνια βίντεο από τις πρώτες δοκιμές πτήσης ελικοπτέρων από πολεμικό πλοίο και από την επιχείρηση Πολική Άρκτος.

Γράφει ο Γιώργος Απιδιανάκης, Μέλος του ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ

Αναμφισβήτητα, η πιο χαρακτηριστική και πιο δραστήρια μονάδα του Γερμανικού Ναυτικού (Kriegsmarine) στο Αιγαίο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν το ναρκοθετικό Drache. Το πλοίο αυτό δεν ήταν άλλο από το πρώην Γιουγκοσλαβικό Zmaj (Δράκος) που περιήλθε ανέπαφο σε γερμανική κατοχή τον Απρίλιο του 1941.

Το Zmaj ήταν γερμανικής κατασκευής (1931) και προοριζόταν αρχικά για την απονήωση υδροπλάνων (de Havilland DH.60), όντας ιδιαίτερα πρωτοποριακό από πλευράς πρόωσης, καθώς έφερε δύο μηχανές diesel και δύο ελικοφόρους άξονες παρόλο που το σύνηθες σχήμα για τα βοηθητικά πλοία της εποχής ήταν μία παλινδρομική μηχανή ατμού με έναν ελικοφόρο άξονα. Η περιορισμένη χρήση του Zmaj στον αρχικό του ρόλο οδήγησε στη μετασκευή του σε ναρκοθετικό το 1937, έτος κατά το οποίο επισκέφθηκε και τον Πειραιά. Κατά τις παραμονές της εισόδου της Γιουγκοσλαβίας στον Β’ΠΠ το Zmaj συμμετείχε σε ναρκοθετήσεις στις Δαλματικές ακτές οι οποίες, όμως, προκάλεσαν τη βύθιση των γιουγκοσλαβικών εμπορικών Karadjorje και Prestolonalsenik Slednik στις προσβάσεις του Κότορ. Παρά τις αεροπορικές επιθέσεις στη βάση του Σεμπένικο, όπου βρισκόταν το Zmaj και την καταστροφή των ναυτιλιακών χαρτών από γερμανόφιλο του πληρώματος, το πλοίο κατέφυγε στο Σπλιτ όπου και κατελήφθη από τους Ιταλούς και παραδόθηκε άμεσα στους Γερμανούς.

Μετά τις απαραίτητες επισκευές στο Σπλιτ, οπότε μετασκευάστηκε ξανά σε πλοίο υποστήριξης υδροπλάνων, έλαβε το νέο όνομα «Drache» και κατέπλευσε στον Πειραιά στις 22 Αυγούστου 1941 μαζί με το Nymphe (πρώην γιουγκοσλαβική θαλαμηγός) όπου τέθηκαν αμφότερα υπό τον έλεγχο της Ασφάλεια Θαλάσσης Αθήνας (Seenotflottille Athen) της Γερμανικής Αεροπορίας (Luftwaffe) με πολιτικό πλήρωμα. Μέχρι τον Απρίλιο του 1942, το Drache εκτελούσε αποστολές όπως ανέλκυση καταρριφθέντων αεροσκαφών, ιδιαίτερα στη δυτική Κρήτη, συνοδεία νηοπομπών και μεταφορά στρατευμάτων. Τον Απρίλιο του 1942, ελλείψει ισχυρών γερμανικών μονάδων στο Αιγαίο, το πλοίο μεταβιβάστηκε στο Γερμανικό Ναυτικό (Admiral Ägäis) και υπό πολεμικό πλήρωμα πλέον οδηγήθηκε στην Τεργέστη. Εκεί, μετασκευάστηκε σε ναρκοθετικό με δυνατότητα μεταφοράς 240 ναρκών ενώ ο εξοπλισμός του αναβαθμίστηκε γενικότερα. Μετά την επάνοδό του στο Αιγαίο τον Οκτώβριο του 1942, το Drache (Schiff 50) υπό τον πλωτάρχη Wϋnning εντάχθηκε στον 21^ο Ανθυποβρυχιακό Στολίσκο με έδρα τον Πειραιά και αποτελούσε τη σημαντικότερη μονάδα του Γερμανικού Ναυτικού στην περιοχή μαζί με το αντιτορπιλικό Hermes (ZG-3, Zerstörer Griechenland – 3), το πρώην δηλαδή ελληνικό Βασιλεύς Γεώργιος.

Παράλληλα με τις πρώτες επιχειρήσεις ναρκοθέτησης που ανέλαβε το Drache μαζί με το μετασκευασμένο εμπορικό Bulgaria, τo διάστημα μεταξύ Νοεμβρίου 1942-Ιανουαρίου 1943 το πλοίο διατέθηκε για εκτέλεση δοκιμών για το ελικόπτερο FL 282 Kolibri της εταιρίας Flettner. Γι’ αυτό, εγκαταστάθηκε αρχικά μία εξέδρα 20×5μ πρύμνηθεν της εξαγωγής καυσαερίων και επιβιβάστηκαν τα πρωτότυπα GF+YF και CJ+SC. Οι δοκιμές έλαβαν χώρα βόρεια της Κρήτης με συμμετοχή του υποβρυχίου U-617 και αφορούσαν κυρίως στον οπτικό εντοπισμό και στην προσβολή υποβρυχίων. Τα αποτελέσματα ήταν εξαιρετικά και το Kolibri δρομολογήθηκε για πλήρη ένταξη σε υπηρεσία, όμως, ένας συμμαχικός βομβαρδισμός κατέστρεψε το εργοστάσιο κατασκευής με αποτέλεσμα την αναστολή του προγράμματος.

Στη συνέχεια, το Drache μαζί με το Bulgaria, πόντισαν ναρκοπέδια στα Δαρδανέλια, στη Χαλκιδική, στις Κυκλάδες και στα Κύθηρα. Μεταξύ Μαΐου – Ιουλίου 1943, μαζί με τα ιταλικά μετασκευασμένα εμπορικά F. Morosini και Barletta πόντισαν 3400 νάρκες στο Ιόνιο σε 26 διαφορετικά ναρκοπέδια. Δεν έλειπαν επίσης οι αποστολές συνοδείας, όπως στην περίπτωση της 5^ης Μαΐου 1943 κατά την οποία το Drache διέσωσε το ρουμανικό εμπορικό Alba Julia από το υποβρύχιο HMS Parthian βόρεια του Καφηρέα.

Το απόγειο της δράσης του Drache ήταν η άκρως επιτυχημένη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις των Δωδεκανήσων μεταξύ Σεπτεμβρίου – Νοεμβρίου 1943. Το πλοίο ήταν αρχικά παρόν κατά τη μεγάλη γερμανική απόβαση στην Κω (Επιχείρηση Eisbär/Πολική Άρκτος), στις 3 Οκτωβρίου 1943. Στη συνέχεια, μαζί με το Bulgaria επιχείρησαν να μεταφέρουν ενισχύσεις από τον Πειραιά προς στην Κω, όμως, στις 8 Οκτωβρίου το υποβρύχιο HMS Unruly βύθισε το Bulgaria νότια της Αμοργού προκαλώντας απώλεια 250 ανδρών. Στις 15 Οκτωβρίου το Drache, με προσωρινό κυβερνήτη τον πλωτάρχη Dϋvelius λόγω ασθένειας του Wϋnning, ανέπτυξε ένα θανατηφόρο ναρκοπέδιο μεταξύ Καλύμνου-Ψέριμου, με σκοπό να απομονωθεί η Λέρος από τις ανατολικές προσβάσεις. Το πρώτο θύμα ήταν το υποβρύχιο HMS Trooper μεταξύ 15-17 Οκτωβρίου. Στις 22 Οκτωβρίου βυθίζεται το αντιτορπιλικό HMS Hurworth και πλήττεται βαρύτατα το Αδρίας με αποτέλεσμα να τεθεί ουσιαστικά εκτός μάχης μέχρι το τέλος του πολέμου. Στις 24 Οκτωβρίου βυθίζεται και το αντιτορπιλικό HMS Eclipse ενώ μετάφερε στρατεύματα. Τα θύματα από όλες τις βυθίσεις ανήλθαν σε 448! Τέλος, το Drache ήταν παρόν και στην απόβαση της Λέρου (Επιχειρήσεις Taifun/Τυφώνας) μαζί με τα πρωτοεμφανιζόμενα, πρώην ιταλικά, γερμανικά τορπιλοβόλα (Torpedoboot Ausländer) TA 14-15-17-19.

Στο διάστημα που απέμεινε μέχρι την αποχώρηση των Γερμανών τον Οκτώβριο του 1944, το Drache ανέλαβε κάθε είδους αποστολή συνοδείας, μεταφορών και φυσικά ναρκοθέτησης. Όπως και τα προηγούμενα έτη, έτσι και το 1944, το πλοίο έγινε στόχος πολλών επιθέσεων από αεροσκάφη και υποβρύχια. Σε μία τέτοια περίπτωση, τα μεσάνυχτα της 8^ης Μαρτίου 1944 στις προσβάσεις του Θερμαϊκού, ενώ έπλεε με το εμπορικό Burgas υπό τη συνοδεία του ανθυποβρυχιακού UJ-2110 και δύο ναρκαλιευτικών (R-boote), κινδύνευσε από το υποβρύχιο Πιπίνος (πλωτάρχης Ράλλης). Ο Ράλλης διαπέρασε σε κατάδυση τη συνοδεία της νηοπομπής και στη συνέχεια αναδύθηκε και έβαλε τρεις τορπίλες εναντίον του Burgas από τις 2500 γιάρδες και καταδύθηκε. To Burgas αντιλήφθηκε τα ίχνη των τορπιλών οι οποίες διήλθαν και πλησίον του Drache χωρίς τελικά να βρουν κάποιον στόχο. Το Drache απέκτησε ακουστική επαφή του Πιπίνος βάλλοντας βόμβες βάθους, αλλά ευτυχώς το Πιπίνος κατόρθωσε να διαφύγει μετά από τέσσερις ώρες καταδίωξης.

Για την αντιμετώπιση της εντεινόμενης αεροπορικής απειλής το 1944, τα δύο πυροβόλα 105mm Flak 38 αντικαταστάθηκαν από ισάριθμα 88mm Flak 41 και προστέθηκαν δύο τετράδυμα 20mm Flakvierling. Ο χρόνος όμως ήδη μετρούσε αντίστροφα. Στα μέσα Σεπτεμβρίου 1944, τα καταδρομικά της Δύναμης 120 του υποναύαρχου Mansfield εισέπλευσαν στο Αιγαίο με σκοπό να σαρώσουν τις εναπομένουσες γερμανικές δυνάμεις και ακολούθησε η Ειδική Δύναμη Αεροπλανοφόρων 1 του υποναύαρχου Troubridge (Επιχείρηση Cablegram/Τηλεγράφημα). Στις 18 Σεπτέμβριου το καταδρομικό HMS Aurora και το αντιτορπιλικό HMS Terpsichore εγκλώβισαν το Drache στον Αδάμαντα της Μήλου αλλά τα ναρκοπέδια και οι πυροβολαρχίες της ξηράς προστάτευσαν το τυχερό πλοίο. Με επιδέξιους χειρισμούς, ο Wϋnning κατόρθωσε τη νύχτα να εξέλθει και να διαφύγει από το στενό Μήλου-Κιμώλου. Ο χρόνος όμως είχε λήξει για το Drache. Στις 22 Σεπτεμβρίου, στις 15:00’ αεροσκάφη από τις 252, 227 και 603 Μοίρες ελαφρών βομβαρδιστικών Beaufighter που είχαν απογειωθεί από τη Λιβύη, υπό τον πολύπειρο αντισμήναρχο Butler, εντόπισαν το παλαίμαχο πλοίο στο Βαθύ της Σάμου. Ακολούθησε επίθεση με βόμβες και ρουκέτες που διέλυσαν το πλοίο με αποτέλεσμα να βυθιστεί στα αβαθή του λιμανιού παίρνοντας μαζί του τον πιστό Wϋnning και δέκα του πληρώματος, έχοντας επιτελέσει το καθήκον τους στο ακέραιο, ανεξαρτήτως πλευράς.

Τον Ιανουάριο του 1945, ξεκίνησαν οι εργασίες απομάκρυνσης του ναυαγίου από συνεργεία του Βρετανικού Ναυτικού. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, μάλλον λόγω απροσεξίας, οι νάρκες του Drache εξερράγησαν με αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο τρεις Βρετανοί. Ενδεικτικό του μεγέθους της εκρήξεως είναι ότι τμήμα 15μ. της πλώρης του πλοίου σφηνώθηκε σε τοίχο της πόλης με την άγκυρα να κρέμεται! Έτσι το Drache εκδικήθηκε τον θάνατό του.

Το βίντεο που ακολουθεί προέρχεται από την απόβαση στην Κω στις 3 Οκτωβρίου 1943. Στο 0’28’’ διακρίνεται το Drache. Το πλοίο που διακρίνεται στο 0’21’’ είναι είτε το UJ-2101/πρώην «ναρκαγρευτικόν» Στρυμών, που λίγες μέρες πριν, στις 14 Σεπτεμβρίου 1943, είχε βυθίσει το υποβρύχιο Κατσώνης είτε το UJ-2110/πρώην ελληνικό ναρκοθετικό Κοργιαλένιος. Αμφότερα συμμετείχαν στην επιχείρηση, όμως, οι μετασκευές που υπέστησαν σε γερμανική υπηρεσία τα κατέστησαν σχεδόν ίδια με αποτέλεσμα να μην είναι αναγνωρίσιμα από την απόσταση αυτή.

 

Στο επόμενο βίντεο παρατίθενται αποσπάσματα από τις δοκιμές του FL 282 Kolibri GF+YF επί του Drache στον Κόλπο της Σούδας. 

 

Στο τελευταίο βίντεο βλέπουμε δοκιμές του ελικοπτέρου Colibri στη Βαλτική, που περιλαμβάνουν ρίψη βομβών βάθους.

Πηγές:

• Koburger C.W. : Wine-dark, Blood Red Sea: Naval Warfare in the Aegean, 1941-1946
• Kutzleben k., Schroeder W., Brennecke J.: Minenschiffe 1939-1945
• Tesapsides B. Die Kriegsmarine in der Ägäis im II W.K. 1941-1944.
• Rogers T., Tan D.: Kos and Leros 1943 The German Conquest of the Dodecanese
• Freivogel Z.: The Royal Yugoslav Seaplane Tender & Minelayer Zmaj. Warship International 2001
• Freivogel Z., Rastelli A.: The Naval War in the Adriatic 1940-1945
• Paterson L.: Hitler’s Forgotten Flotillas
• Ο’Hara V.: Struggle for the Middle Sea
• Goss C.: Combat Over the Mediterranean: The RAF In Action Against the Germans and Italians
• Schiffer Publishing: The Luftwaffe Profile Series No6. Flettner FL 282.
• Υ/Β ΠΙΠΙΝΟΣ: Αναφορά 1^ης Πολεμικής Περιπολίας, Μάρτιος 1944.
• Ημερολόγιο Πολέμου Ναυάρχου Αιγαίου (Admiral Ägäis Kriegstagebuch)
• https://codenames.info/operation/cablegram/
• https://uboat.net/allies/warships/ship/3556.html
• https://www.historisches-marinearchiv.de/
• https://www.rnsubmusfriends.org.uk/