H τραγωδία του Ιταλικού μεταγωγικού Galilea και η άγνωστη απώλεια Ελλήνων ομήρων

Γράφει ο Καρέλας Γιώργος, οικονομολόγος –ερασιτέχνης αυτοδύτης και ιστορικός μελετητής 

Το Galilea ήταν ένα Ιταλικό επιβατηγό πλοίο που ανήκε στην Adriatica Societa Anonima di Navigazione με έδρα τη Βενετία και την Τεργέστη. Ναυπηγημένο το 1918 από το ναυπηγείο San Rocco της Τεργέστης με το όνομα Pilsa, πωλήθηκε στην εταιρεία Τεργέστη με βάση το 1935 και μετονοάστηκε  Γαλιλαία. Έγγραφα από τους Lloyds του Λονδίνου περιγράφουν το πλοίο ως διπέλικο ατμόπλοιο με εκτόπισμα 8.040 τόνων., μήκους 443 ποδιών και πλάτους 53 . Η ταχύτητά του ήταν 13,5 κόμβους και διέθετε χώρους για 47 επιβάτες στις καμπίνες της πρώτης θέσης και 148 σε αυτές της  δεύτερης. Την περίοδο του ΒΠΠ είχε διασκευαστεί σε μεταγωγικό και μπορούσε να μεταφέρει περίπου 1000 άνδρες συνολικά σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους.

Στο άρθρο αυτό θα ήθελα να επικεντρωθώ σε μια άγνωστη πτυχή του ταξιδιού αυτού του Galilea που έμελλε να είναι και το τελευταίο του και κατέληξε σε μια μεγάλη τραγωδία. Στη μεταφορά με το πλοίο αυτό 28 έως 70 Ελλήνων ομήρων που οδήγησε και στην απώλεια σχεδόν όλων αυτών των ανθρώπων. Ποιοι ήταν όμως αυτοί οι Έλληνες που χάθηκαν έχοντας επιβιβαστεί στο πλοίο στον Πειραιά; Γιατί απωλέστηκαν όλοι πλην δύο; Γιατί δεν είναι γνωστή μέχρι σήμερα η απώλεια ενός τόσο μεγάλου αριθμού συμπατριωτών μας σε αντίθεση με τους Έλληνες που χάθηκαν με τη βύθιση του μεταγωγικού Citta de Genova;

Η αλήθεια είναι πως είναι μια αρκετά σκοτεινή ιστορία και παρά την έρευνά μου επί σειρά ετών λίγα έχω καταφέρει να ανακαλύψω τουλάχιστον όσον αφορά την ταυτότητα των Ελλήνων απολεσθέντων ομήρων.

Σχετικά με τη μεταφορά των συμπατριωτών μας αυτών ακόμα και οι Ιταλικές αναφορές δε συμπίπτουν…

Ο Υπολοχαγός Giovanni Bernardinis διοικητής του 8ου συντάγματος Αλπινιστών  στην έκθεσή του αναφέρει ότι στο πλοίο επιβιβάστηκε  και μια ομάδα Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων, 64 άνδρες καθώς και 6 γυναίκες, και κάποιοι Ιταλοί στρατιωτικοί κρατούμενοι συνοδευόμενοι από καραμπινιέρους αστυνομικούς, και διοικούνταν από έναν λοχία.

Ο υπολοχαγός της Julia Antonio Ferrante Di Ruffano που στο βιβλίο του «Never retreat» περιγράφει λεπτομερώς την ιστορία της βύθισης του Galilea επίσης κάνει αναφορά για 64 Έλληνες πολιτικούς κρατούμενους ανάμεσά τους και 6 γυναίκες

Ο Υποπλοίαρχος του πλοίου Licínio Schvitz, ανέφερε στην έκθεση του σχετικά με  τη βύθιση του πλοίου το μοιραίο βράδυ της 28ης Μαρτίου .« Έλεγξα ότι φινιστρίνια και παράθυρα ήταν σκοτεινά, έτσι ώστε το φως δεν θα φαίνεται από έξω, ότι κανείς δεν κάπνιζε επί του καταστρώματος και οι καμπίνες, όπου οι 57 κρατούμενοι που επιβιβάστηκαν στον Πειραιά ήταν ανοικτές» .Αναφέρει ότι οι Έλληνες κρατούμενοι ήταν 57.

Σε μια έκδοση του Συνδέσμου των Καραμπινιέρων της Ρώμης USCC αναφέρεται μια έρευνα που έγινε με την βοήθεια του τμήματος της Ιταλικής Ιστορίας Ναυτικού και που οδήγησε σε μια λίστα 79 Καραμπινιέρων που επέβαιναν στο πλοίο στο μοιραίο ταξίδι, 30 εκ των οποίων ήταν σε υπηρεσία συνοδείας 57 Ιταλών και Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων που επίσης επέβαιναν στο πλοίο.

Στο βιβλίο του Paolo Montina  ‘La tragedia alpine del Galilea ’ αναφέρονται τα ονόματα του Κακινικάκου Χρήστου του Αβραάμ από το Βόλο και  Κανζιέλιου Εμμανουήλ από τη Θήβα  σαν οι μόνοι Έλληνες επιζώντες. Αναφέρει όμως ότι οι Έλληνες κρατούμενοι ήταν 28, είκοσι έξη άνδρες και δύο γυναίκες οι οποίες μοιράζονταν την ίδια καμπίνα. Οι καμπίνες των Ελλήνων και Ιταλών κρατουμένων βρίσκονταν στην πρύμνη.Σ το ίδιο βιβλίο ο καραμπινιέρος   Giuseppe Giovannini αναφέρει μετά τον τορπιλισμό του πλοίου  ότι ξεκλείδωσε τις καμπίνες των κρατουμένων και τους οδήγησε στο κατάστρωμα . Στο βιβλίο ο συγγραφέας αναφέρει ότι δεν κατάφερε να βρει στοιχεία για την ταυτότητα των υπολοίπων Ελλήνων κρατουμένων.

Ο μοναδικός Έλληνας που χάθηκε στο ναυάγιο και κατάφερα να εντοπίσω ήταν ο Κολοκυθάς Ευάγγελος από το χωριό Μάζι Βοιωτίας , ένα μικρό χωριό αλλά με αντιστασιακή δράση ….

Γιατί λοιπόν αυτοί οι 26 το λιγότερο ή 68 το περισσότερο Έλληνες που απωλέσθηκαν δεν έγινε ποτέ γνωστό ότι χάθηκαν στο ναυάγιο; Οι λόγοι που θα παρέθετα εγώ είναι οι κάτωθι….

Φαίνεται να ήταν πολίτες με αριστερή ή αντιστασιακή δράση και όχι στρατιωτικοί όπως στην περίπτωση του Citta di Genova. Kαι οι στρατιωτικοί που χάθηκαν στο ναυάγιο του Citta di Genova   θεωρήθηκαν από τις Ιταλικές και Γερμανικές μυστικές υπηρεσίες ως δυνητικά επικίνδυνοι για αντιστασιακή δράση και μεταφέρθηκαν αρχικά σε φυλακές σην Πάτρα ενω στη συνέχεια αποφασίστηκε η μεταφορά τους στην Ιταλία σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος που θα μπορούσαν να προκαλέσουν. Είχαν όμως μάλλον καλύτερη μεταχείρηση καθώς οι περισσότεροι ήταν  αξιωματικοί όπως ο ήρωας της Πίνδου συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης που πνίγηκε στο ναυάγιο αυτό.

Όσον αφορά τους κρατούμενους του Galilea αυτοί μπορεί να συνελλήφθηκαν ξαφνικά και οι δικοί τους να μην ήξεραν καν που βρίσκονταν, ίσως κάποιοι από τους δικούς τους να μην έμαθαν ποτέ ότι τους επιβίβασαν στο Galilea και ότι χάθηκαν στο ναυάγιο.

Το χρονικό της τραγωδίας

Το απόγευμα στης 28ης Μαρτίου 1942 ένα μεγάλο κομβόι πλοίων απέπλευσε από το λιμάνι της Πάτρας για την Ιταλία. Το κομβόι αποτελούσαν τα επιβατικά πλοία Vimenale, Crispi, Italia και Piemonte.Σε αυτά προστέθηκε και το Galilea που έφτασε στην Πάτρα από το Λουτράκι. Τα πλοία αυτά συνόδευαν το διασκευασμένο επιβατικό Citta di Napoli τα τορπιλοβόλα San Martino, Castelfidtardo, Mosto and Bassini και το Αντιτορπιλικό Sebenico . To τελευταίο μαζί με το τορπιλοβόλο San Martino  συνάντησε το κονβόι στην περιοχή της Ιθάκης, διέθετε δε και ανθυποβρυχιακό σόναρ για προστασία της νηοπομπής.

Την προστασία συμπλήρωνε και η Regia aeronautica που θα παρείχε αεροπορική κάλυψη μέχρι να σκοτεινιάσει.

Το κονβόι πέρασε το Ακρωτήριο Λευκάτας στις 7 μ.μ και περίπου 2 ώρες αργότερα βρισκόταν ανοιχτά των Παξών.

Εκεί όμως καραδοκούσε το Βρετανικό υποβρύχιο HMS Proteus με κυβερνήτη τον Lt  Phillip Stewart Francis .Παρά τον άσχημο καιρό μια τορπίλη που εκτόξευσε το υποβρύχιο πέτυχε το Γαλιλαία στο ύψος της γέφυρας στο δεύτερο διαμέρισμα. Το πλοίο αμέσως πήρε κλίση 15 μοιρών. Ακολούθησαν σκηνές πανικού, το πλήρωμα απέτυχε να κατεβάσει σωστά τις βάρκες με αποτέλεσμα πολλές να συντριβούν μαζί με όσους είχαν επιβιβαστεί. Οι βάρκες της μιας πλευράς που έγινε δυνατό να καθελκυστούν σπρώχνονταν με δύναμη από τον καιρό και χτυπούσαν ανεξέλεγκτα στο κύτος του πλοίου χωρίς να μπορούν να απομακρυνθούν από το λαβωμένο καράβι .

Πολλοί από τους Αλπινιστές που πανικόβλητοι έπεσαν στη θάλασσα πνίγηκαν.

Αμέσως μετά την έκρηξη της τορπίλης ενεργοποιήθηκε ο μηχανισμός κλεισίματος των στεγανών του πλοίου. Αυτό όμως είχε σαν αποτέλεσμα και το κλείσιμο των υδατοστεγανών θυρών εξόδου από τα υποφράγματα . Μέσα στα έγκατα του πλοίου παγιδεύτηκαν εκατοντάδες αλπινιστές αλλά και πιθανώς πολλοί κρατούμενοι .

Η τραγωδία του Citta di Genova, ομοιότητες με την τραγωδία του Galilea.

Το μεταγωγικό πλοίο Citta di Genova τορπιλίστηκε στις 21 Ιανουαρίου 1943 Βορειοδυτικά της Κέρκυρας από το Βρετανικό υποβρύχιο HMS Tigris. Το πλοίο θα ακολουθούσε παρόμοιο δρομολόγιο με το Galilea από το λιμάνι της Πάτρας στην Ιταλία. H παγίδα θανάτου στα δύο πλοία από τα Βρετανικά υποβρύχια φαίνεται ότι δεν ήταν τυχαίο γεγονός. Οι αντιστασιακοί σύνδεσμοι της Πάτρας με σημαντικότερο τη ‘Διασυμμαχική’ οργάνωση της Πάτρας που διέθετε και ασύρματο φαίνεται να ενημέρωναν το Συμμαχικό αρχηγείο στο Κάιρο όταν παρατηρούσαν κίνηση από μεγάλα πλοία στο λιμάνι της πόλης. Δεν φαίνεται να ήταν καθόλου τυχαία καιι η επιδρομή από 5 βομβαρδιστικά Wellington της  38ης μοίρας της RAF που έδρευε στη Shallufa της Αιγύπτου το σούρουπο της προηγουμένης της βύθισης του Γαλιλεα, δηλαδή της 27ης Μαρτίου 1942 . Κατά τη διάρκεια της Ιταλικής κατοχής της πόλης πραγματοποιήθηκαν μόλις δύο επιδρομές Αγγλικών βομβαρδιστικών, και οι δύο επιδρομές έγιναν όταν υπήρχε μεγάλη συγκέντρωση μεταγωγικών πλοίων στο λιμάνι της πόλης….

Αναλυτικότερο άρθρο για τη βύθιση του Galilea είχα δημοσιεύσει στο παρελθόν στη σελίδα WWII wrecks .com  με την επιμέλεια του Pierre Kosmidis.

Ένας από τους σκοπούς  του άρθρου αυτού είναι να συλλεχθούν  επιπλέον πληροφορίες από τους αναγνώστες σχετικά με τους υπόλοιπους Έλληνες απωλεσθέντες αντιστασιακούς που αν και δεν φαίνονται σαν εκτελεσθέντες ίσως να φέρονται σαν εξαφανισθέντες την περίοδο της κατοχής…ίσως κάπου στο Ιόνιο…

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Βιβλιογραφία –αρχεία

-Never Retreat: Mai Daùr Antonio Ferrante Di Ruffano

– Archivio centrale dello Stato, Rome

– Paolo Montina  ‘La tragedia alpine del Galilea ’

Διαδικτυογραφία

https://www.pressreader.com/italy/corriere-dellalto-adige/20150802/281547994602900 http://conlapelleappesaaunchiodo.blogspot.gr/2016/07/galilea.html http://www.regiamarina.net/detail_text.asp?nid=48&lid=1&cid=1

http://www.ancreanadelrojale.eu/storia_il_galillea_9.html http://www.prevato.it/giornalenautico/19.php

http://www.israt.it/ebooks_download/atco000132.pdf