Παρουσίαση ψηφιακής ανασύστασης του ξεχασμένου Σηματοτηλέγραφου Κυθήρων από το Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας.

Την Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2024, στο χώρο του ιδρύματος Αικατερίνη Λασκαρίδη, με αφορμή την ολοκλήρωση της ψηφιακής ανασύστασης του ερειπωμένου κτηρίου του Σηματοτηλέγραφου των Κυθήρων,το Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας (ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ.) παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό το εντυπωσιακό ψηφιακό αποτέλεσμα με τη βοήθεια των συντελεστών του έργου και μέσα από πολύ ενδιαφέρον οπτικοακουστικό υλικό.

Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος του ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ κος Κωνσταντίνος Μαζαράκης – Αινιάν, η ψηφιακή εξωτερική απεικόνιση του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου αποτελεί την 1η φάση του προγράμματος που έχει εκπονήσει το Ινστιτούτο. Θα ακολουθήσει σύντομα η ψηφιακή απεικόνιση του εσωτερικού χώρου με δυνατότητα εικονικής περιήγησης καθώς και η δυνατότητα ψηφιακής αποκατάστασης της λειτουργικότητας του στύλου διαβίβασης οπτικών σημάτων. Πρόσθεσε δε ότι ευχής έργο θα ήταν πέρα από την ψηφιακή αποκατάσταση να επιτευχθεί κάποτε και η φυσική αναστήλωση του κτηρίου, πράγμα για το οποίο θα προσπαθήσει το ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ. στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του.

Στην εκδήλωση συμμετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης και ο Δήμαρχος Κυθήρων κ. Στράτος Χαρχαλάκης, ο οποίος ευχαρίστησε το ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ. για την προσπάθεια διάσωσης και προβολής της ιστορικής μνήμης αυτού του σημαντικού κτηρίου και δήλωσε αισιόδοξος ότι με συνεχή προσπάθεια και συνεργασίες θα ευωδοθεί ο στόχος της αποκατάστασης του ιστορικού κτηρίου και ενδεχομένως μετατροπής του σε Μουσείο Επικοινωνίας, δεδομένου και του αρχικού ρόλου του Σηματοτηλέγραφου.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης μίλησε και ο καθηγητής και Ακαδημαϊκός κ. Μανώλης Κορρές, ο οποίος ήταν εκείνος που πρωτοαποκάλυψε την ταυτότητα και σημαντικότητα των ερειπίων του παλαιού αυτού κτηρίου στο βόρειο άκρο των Κυθήρων και αποτύπωσε τα πάντα σε αναλυτικά αρχιτεκτονικά και μηχανολογικά σχέδια.

Με τα σχέδια αυτά και τις υποδείξεις του κ. Κορρέ και με τη βοήθεια της εναέριας βιντεοσκόπησης του Γιώργου Μαραγκουδάκη το έργο της ψηφιακής ανασύστασης έφερε εις πέρας ο Γιώργος Μαστρογεωργίου ο οποίος δημιούργησε ένα ρεαλιστικότατο τρισδιάστατο ψηφιακό μοντέλο.  Δείτε το στο παρακάτω βίντεο:

Το ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ. έχει δημιουργήσει ειδικό ιστοχώρο που φιλοξενεί όλες τις σχετικές με τον Σηματοτηλέγραφο πληροφορίες και οπτικό υλικό: www.navalhistory.gr/shmatothlegrafos.

Την εκδήλωση συντόνισε ο Αντιπρόεδρος του ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ. Λεωνίδας Τσιαντούλας, ο οποίος είναι ο διαχειριστής του project.

Τι είναι όμως ο Σηματοτηλέγραφος των Κυθήρων;

Τον Αύγουστο του 2017 ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές συνάντησε για πρώτη φορά τα χαλάσματα ενός κτιρίου κοντά στον φάρο Μουδάρι στο Βόρειο άκρο των Κυθήρων. Με τα εντελώς πρόχειρα μέσα που διέθετε (ήταν σε διακοπές) ετοίμασε αναλυτικά σχέδια αναπαραστάσεως τόσο των αρχιτεκτονικών όσο και των μηχανολογικών ευρημάτων. Μετά από μελέτη μηνών διαπίστωσε ότι το κτίριο ήταν ένας από τους λίγους σηματοτηλέγραφους που λειτούργησαν στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Επρόκειτο για κτήριο από το οποίο μεταβιβάζονταν προς τα διερχόμενα πλοία, με τη βοήθεια κινούμενων μεγάλων μηχανικών βραχιόνων, πληροφορίες και εντολές είτε ναυτιλιακής ενημέρωσης είτε εμπορικής φύσεως (πχ επόμενος λιμένας φόρτωσης ή προορισμός). Με την ανακάλυψη της ασύρματης τηλεγραφίας, στις αρχές του 20ου αιώνα, εξέλειπε η ανάγκη ύπαρξης τέτοιων υπηρεσιών και το κτίριο εγκαταλείφθηκε και σιγά – σιγά έσβησε από τις μνήμες των ντόπιων ο σκοπός της αρχικής ύπαρξής του.

Μια ακόμα επίσκεψη του καθηγητή στα Κύθηρα τον Αύγουστο του 2018 είχε ως αποτέλεσμα την λεπτομερέστερη μελέτη και αποτύπωση του οπτικού μηχανισμού του σηματοτηλέγραφου, δηλαδή των μεταλλικών βραχιόνων με τους οποίους μεταδίδονταν τα μηνύματα προς τα πλοία. Τα επικαιροποιημένα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν τον Οκτώβριο του 2021 στην Ακαδημία Αθηνών και εκδόθηκαν σε ειδικό τεύχος πρακτικών. 

Τέλος του 2023 το Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας αποφάσισε να υποστηρίξει ενεργά την αποκατάσταση της ιστορικής μνήμης σχετικά με τον Σηματοτηλέγραφο των Κυθήρων. Τον Φεβρουάριο του 2024 διοργάνωσε σχετική δημόσια παρουσίαση από τον Μανόλη Κορρέ με συμμετοχή και του Δημάρχου Κυθήρων στο χώρο του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη. Μετά από τη συνάντηση αυτή το ΕΛ.Ι.Ν.ΙΣ. ανέλαβε την πρωτοβουλία να υποστηρίξει ως χορηγός την ψηφιακή αναπαράσταση του Σηματοτηλέγραφου, με απότερο στόχο να συμβάλει και στην πλήρη, κάποτε, ανακατασκευή του πραγματικού κτηρίου.