Ο Φιλέλλην Ελβετός Ιατρός Andre Louis Gosse μέσα από τις σελίδες της ιστορικής μελέτης του Πλοιάρχου Οικ. Ι. Λαζαρόπουλου * «Το Πολεμικόν Ναυτικόν της Ελλάδος, από Ανεξαρτησίας μέχρι Βασιλείας Όθωνος»

του Αντιναυάρχου (Ο) ε.α Π.Ν Δημ. Μπαλόπουλου

Το φιλελληνικό ενδιαφέρον για τον αγώνα της ανεξαρτησίας είχε ενεργοποιηθεί σχεδόν με το ξεκίνημα της επανάστασης και αυξανόταν ολοένα και περισσότερο με την εξέλιξή της. Τις διάφορες φάσεις και δράσεις του υλοποιούσαν και οργάνωναν επιτροπές ή αλλιώς τα φιλελληνικά κομιτάτα που δημιουργήθηκαν σε Ευρωπαϊκές και Αμερικανικές πόλεις.

Τα πρώτα κομιτάτα εμφανίστηκαν σε γερμανικές πόλεις και σε γερμανόφωνες κυρίως περιοχές της Ελβετίας, με πρωτοβουλία από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, ευαίσθητους δέκτες των φιλελεύθερων ιδεών και θαυμαστών της κλασσικής αρχαιότητας. Στη Γενεύη του 1827 κυριαρχούσε η προσωπικότητα του Ελβετού φιλέλληνα τραπεζίτη Εϋνάρδου, προσωπικού φίλου του Ι. Καποδίστρια,που και αυτός από το 1823 κατοικεί σ’ ένα μικρό διαμέρισμα στην ίδια πόλη.

«Κατόπιν επίκλησης του Εϋνάρδου, απεστάλησαν μεγάλες ποσότητες εφοδίων από όλα τα ελβετικά καντόνια και όλοι στη Γενεύη συμμετείχαν στην οργάνωση συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων, εράνων στα σχολεία και θεολογικών και φιλολογικών διαλέξεων. Ένα εξάχρονο κοριτσάκι πρόσφερε τον κουμπαρά της , ο οποίος περιείχε τρεισήμισι φιορίνια και αυτοί που δεν είχαν χρήματα προσέφεραν το τίμημα μιας ώρας της καθημερινής τους εργασίας. Εμφανίστηκε μάλιστα και ένας χαρτοπαίκτης ο οποίος διέθεσε για τον ελληνικό αγώνα τα κέρδη του χειμώνα (60 σολδία και 6 δηνάρια), θρηνολογώντας γιατί η τύχη δεν ήταν με το μέρος του για να έχει περισσότερα κέρδη».

Τον Φεβρουάριο του 1827, καταφθάνει στην Ύδρα με πλοίο που μετέφερε τροφές υλικά και πολεμοφόδια, ο γεννημένος το 1791 Ελβετός ιατρός Ανδρέας Λουδοβίκος Γκός [Andre Louis Gosse], φίλος του Εϋνάρδου και μέλος του φιλελληνικού κομιτάτου της Γενεύης.

Κέντρο εφοδιασμού του στόλου την περίοδο εκείνη δεν υπήρχε. Τα πλοία ανεφοδιάζονταν και επισκευάζονταν στα νησιά τους από τους ιδιοκτήτες τους και με την συνδρομή σε κάποιο βαθμό των τοπικών αρχών. Με τη δημιουργία εθνικού στόλου, το πρώτο υποτυπώδες κέντρο εφοδιασμού λειτούργησε στην Ύδρα, όπου σε αποθήκες φυλάσσονταν οι προμήθειες που αποστέλλονταν από τα φιλελληνικά κομιτάτα.Το γεγονός ότι η Ύδρα λόγω του πρωταγωνιστικού της ρόλου στον ναυτικό αγώνα αποτελούσε στόχο προσβολής από τον οθωμανικό στόλο ή και λόγω της εμφάνισης φαινομένων κακοδιαχείρισης, ελήφθη η απόφαση δημιουργίας στον Πόρο ενός νέου εφοδιαστικού κέντρου.

Με την κάθοδο του Βρετανού ναυάρχου Cochrane τον Μάρτιο του 1827 και την ανάληψη των καθηκόντων του ως Γενικού Αρχηγού των Ναυτικών Δυνάμεων της Ελλάδος, ο Gosse διορίζεται Γενικός Επιμελητής του Στόλου (Commisaire), ο οποίος αναλαμβάνει με ενθουσιασμό την υλοποίηση του σημαντικού έργου της μεταφοράς των αποθηκών και των προμηθειών από την Ύδρα στον Πόρο, ως μέλος επιτροπής μετά του Ανδρέα Μιαούλη και του Μανώλη Τομπάζη.

«Με τη συνδρομή του κ. Μανώλη Τομπάζη διέταξα να κατασκευασθούν φούρνοι για παξιμάδια, ναύσταθμος για το ναυτικό (εννοεί στοιχειώδεις υποδομές), λέμβοι για την προφύλαξη των παραλίων ενώ συγχρόνως παρείχα τροφές στην εκστρατεία των Αθηνών και τα αναγκαία χρήματα για τη συντήρηση της φρεγάτας ‘’Ελλάς’’ και ενός ατμόπλοιου (βλ. ‘’Καρτερία’’) ή για την επισκευή των πλοίων της Ύδρας και των Σπετσών και των πυρπολικών του Κανάρη. Οι διοικητικές αυτές ασχολίες δεν με εμπόδιζαν να εξασκώ και το ιατρικό μου επάγγελμα Από την υπογραφή των εγγράφων της τροφοδοσίας ή την διανομή των πυροβόλων, σφαιρών, σχοινιών και πανιών μετέβαινα στην εγχείρηση, την αφαίρεση σφαιρών ή σε επισκέψεις αρρώστων, υποχρεώσεις αντίθετες και πολλές φορές δυσάρεστες».

Εκτός από τους φούρνους που κατασκεύασε στον Πόρο, τους οποίους ο ίδιος χαρακτηρίζει «το πρώτο οικονομικό ίδρυμα», ίδρυσε εντός του νέου ναυστάθμου και φαρμακείο με φάρμακα που είχε αγοράσει από τη Μασσαλία, ενώ η επιδημία πανώλης που ενέσκηψε στις περιοχές Αίγινας, Τροιζηνίας και Ύδρας, του έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθεί με τα καθήκοντα της ειδικότητάς του καθώς η κυβέρνηση ήθελε με κάθε θυσία να αποτραπεί η εξάπλωσή της και στον Πόρο, που αποτελούσε πλέον το ναύσταθμο για ελληνικά αλλά και συμμαχικά πλοία.

Λίγο αργότερα στα καθήκοντά του ως Γενικού Επιμελητού του Στόλου, προστέθηκαν και αυτά του εισπράκτορος των φόρων του Αρχιπελάγους και για τον σκοπό αυτό περιόδευσε σε όλα τα σημαντικά τελωνεία χωρίς να λείψουν οι περιπτώσεις που αναγκάσθηκε να έλθει σε σύγκρουση με τοπικά συμφέροντα.

Η σπουδαία αυτή προσωπικότητα μας εκπλήσσει καθώς τον παρακολουθούμε να υποβάλλει στον Ι. Καποδίστρια με υποδειγματικό τρόπο αναλυτική λογοδοσία για τη διαχείρισή του:

«Λογοδοτώντας αναφέρω ότι το συνολικό χρηματικό ποσό που μετέφερα είτε από την Γενεύη είτε με εμβάσματα που παρέλαβα στην Ελλάδα από 14 Δεκεμβρίου 1826 έως 28 Φεβρουαρίου 1828 ανήλθαν σε 67.398 τάλιρα κολονάτα, 2 γρόσια και 10 παράδες. Οι δαπάνες ανήλθαν σε 67.366 τάλιρα, γρόσια 13 και παράδες 5. Η διαχείρισή μου προσπάθησα να γίνεται με αυστηρότητα και κατόρθωσα να εισαγάγω κάποιες οικονομικές μεταρρυθμίσεις και στοιχειώδη τάξη στις αποθήκες και στα λογιστικά βιβλία. Πολλά οφείλω στην τιμιότητα και ικανότητα των υπαλλήλων μου κκ Koerring, Hoffman και Στίνου και του Γραμματέα μου κ. Δημητρίου Οικονομίδου. Με τα προσόντα τους οι υπάλληλοι αυτοί κατάφεραν να ξεπεραστούν οι αυθαιρεσίες και η αταξία στις συναλλαγές. Αναπόφευκτα κατά τη διάρκεια της διαχείρισής μου διέπραξα και λάθη αλλά και αυτά δεν οφείλονται σε πρόθεση. Ολοκληρώνοντας το έργο μου αισθάνομαι ευτυχής αν με τις ασθενείς μου προσπάθειες κατάφερα να συντελέσω στην ανακούφιση και την ελευθερία των ατυχών Ελλήνων και αν η παρούσα έκθεση της διαχειρίσεώς μου γίνει δεκτή από σας, εξασφαλίζουσα την επιδοκιμασία και εκτίμησή σας / Της Υμετέρας Εξοχότητας ευπειθής θεράπων, Δρ Andre Louis Gosse».

Ο Gosse αναχώρησε για την πατρίδα του τον Μάρτιο του 1829. Το μεγάλο ευχαριστώ του ελληνικού λαού ήταν η ανακήρυξή του ως επίτιμου δημότη Πόρου και η ευχαριστήριος επιστολή του Ι. Καποδίστρια.

«Ελληνική Πολιτεία / ο Κυβερνήτης της Ελλάδος,

Η επιστολή που είχατε την ευχαρίστηση να μου απευθύνεται και οι συνημμένοι σ’ αυτήν λογαριασμοί, μου παρέχουν ένα νέο δείγμα του συνετού ζήλου και της έντιμης ακρίβειας την οποία επιδείξατε, ανταποκρινόμενος στη δίκαιη εμπιστοσύνη των γενναιόψυχων φίλων της Ελλάδος. Οι ευλογίες μου να σας συνοδεύουν και σας εύχομαι κάθε ευτυχία. Η Ελλάς δεν είναι σε θέση αυτή τη στιγμή να εκφράσει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο την ευγνωμοσύνη της. Θα έλθει όμως ελπίζω κάποια μέρα, που με προθυμία η κυβέρνηση της χώρας μου θα εκπληρώσει το χρέος της προς σας και όλους τους ξένους, οι οποίοι υπηρετήσατε τον ιερό σκοπό της ελευθερίας με αγνές προθέσεις και υψηλές ιδέες. Σας παρακαλώ να δεχτείτε την έκφραση αυτών των αισθημάτων και της πιο υψηλής εκτιμήσεώς μου.

Ναύπλιο 5 Μαρτίου 1829 / Ο Κυβερνήτης Ι.Α. Καποδίστριας».

Ο Gosse το 1838 επισκέφθηκε με την γυναίκα του την ελεύθερη πλέον Ελλάδα, συνάντησε παλιούς φίλους και συναγωνιστές του και τιμήθηκε από τον Όθωνα με το Αριστείο του Αγώνος και τον Αργυρούν Σταυρόν του Σωτήρος. (Ο Λαζαρόπουλος σχολιάζει: «Οποία τότε φειδωλότης παρασήμων και οποία εις τους κατόπιν χρόνους μετ’ αδιακρισίας αφειδία!…»).

Απεβίωσε στις 24 Οκτωβρίου του 1873 στη Γενεύη. Είναι εγγεγραμμένος (πρώτος) στο Μητρώο των προ της βασιλείας Όθωνος ναυάρχων, μοιράρχων και πλοιάρχων, στην κατηγορία ‘’Φροντιστές και Γραμματείς’’ ως Γενικός Επιμελητής και Ιατρός.